Yumuşatılmış Suyun Kullanımı
Ülkemizin sanayi ve turizm bölgelerinin çoğunda bulunan şehir ve kuyu sulan "sert su" olarak nitelendirilen türde sulardır. Bu nedenle işletmelerin çoğunda "sertlik" dolayısıyı ile proseslerde yaşanan sorunlar ve kireçlenme ile mücadele sürekli dile getirilir. Çok yıllar önce icat edilmiş Reçineli Su Yumuşatma Tekniği sayesinde bugün suyun sertliği tamamen alınabilmekte ve "Yumuşatılmış Su" olarak nitelendirilen sular işletmelerde ve evlerde kullanılmaktadır. Yumuşatılmış suyun kullanım yerlerine geçmeden önce "Sertlik" konusunu ve sert suların istenmeme nedenlerini kısaca hatırlayalım. İçinde belli bir miktardan fazla Kalsiyum (Ca) ve Magnezyum (Mg) iyonları içeren sular "Sert" olarak nitelendirilir. Bazı Avrupa literatürlerine göre 12 Fransız sertliği üzerindeki sular "Çok Sert" olarak nitelendirilirse de biz, Türkiye'de 12 Fransız sertliği civarındaki tabii suları bulup kullananları "Şanslı İşletmeci" olarak adlandırıyoruz. Çünkü ülkemizdeki bazı sanayi bölgelerimizde suların sertliği 90-100 Fransız sertliği üzerinde dahi olabiliyor. Kimyasal analizlerde sertlikler çoğu zaman "mg/lt CaC03" birimi ile ölçülür ve bu ölçüm "Kalsiyum Karbonat cinsiden miligram/litre" olarak bulunur. 10 Fransız sertliğindeki suyun kimyasal analizinde "100 mg/lt CaC03" sertlik bulunur. Alman sertliği birimi 1,8 Fransız sertiliğine eşittir, örneğin 18 Fransız sertliğindeki su, 10 Alman sertliğindedir.
Sert Sular İşletmelerde Aşağıdaki Sorunlar Gibi İşletme Zorlukları Yarattıkları İçin İstenmez
Buhar kazanlarında, ısı eşanjörlerinde, sıcak su sistemlerinde, soğutma suyu sistemlerinde, vakum pompalarında taş oluşumu nedeni ile işletmenin bakım ve onarım işleri artar, ısı ekonomisi bozulur. Fıskiye türü yerlerde tıkanmalar nedeni ile işletme durur. Kumaş yıkamalarında fazla deterjan kullanılır: deterjan kutuları üzerinde bulunan kullanma talimatlarında suyun sertliğine göre deterjan miktarı verilir. Yüksek sertlikteki sularda normalin iki mislinden fazla deterjan kullanılır. Tekstil sanayiinde kumaşın şartlandırılmasında kullanılan kimyasal tüketimi artar, kumaşlarda istenmeyen sertlik olur.
Temiz görünmesi arzu edilen eviye, lavabo, banyo, otomobil, cam gibi yüzeylerde lekeler oluştuğu için arzu edilen temiz görünüm sağlanamaz. Proseslerde istenen ürün kalitesi standardı sağlanamaz. Gıda ve meşrubat sanayiinde kutu ve şişeler üzerinde lekeler oluştuğu için dış görünüm bozulur ve bu da satışı etkiler. Bazı gıdalarda lezzet bozukluğu, konservelerde tortu meydana gelir.
İçme sularında ve meşrubatlarda lezzet sağlanamaz. Yukarıda verilen örneklerdeki sorunların yaşanmaması için sular işletmelerde ve bazı evlerde yumuşatıldıktan sonra kullanılır. Yumuşak suyun kullanılması ile ortaya çıkan ekonomik avantajlar ile bakım ve onarım ücretlerinin azaltılması nedeniyle Yumuşatma Cihazı kendi ücretini kısa zamanla geri öder (amorti eder).
Yumuşatılmış Su Yukarıdaki Sorunları Ortadan Kaldırır Fakat Yanında Başkaca Sorunlar Getirir
1. Yumuşatılmış su koroziftir. Bu konu geçen ay yayınlanan makalemizde anlatılmıştır. "Su Ne Zaman Korozif, Ne Zaman Taş Yapıcıdır"? Eğer önlem alınmazsa çok iyi yumuşatılmış suyun korozif özelliği metal aksamı çok etkiler: Yumuşak su ile beslenen soğutma sistemlerinde metal su boruları delinir ve çabuk eskir. Yumuşak su ile beslenen buhar kazanlarında çok sık delinmelere rastlanır. Turistik tesislerde ve evlerde galvanizli boruların dahi kısa ömürlü olduğu gözlemlenir. Yumuşatılmış suyun bu korozif etkisinin tesirinden kurtulma çarelerinden biri yumuşak suyun değdiği yüzeyleri sentetik maddeden veya paslanmaz çelik malzemeden imal etmekir. Son yıllarda işletmelerde kullanılan sentetik borular sayesinde yumuşak suyun meydana getirdiği korozyon sorunları ortadan kalkmıştır.
Buhar kazanlarında yumuşak suyun etkisi kazan kimyasalları ile giderilmektedir. Yumuşatılan buhar kazanı besi sularının öncelikle pH değerleri 10-11 seviyelerine yükseltilir, ayrıca bu sulara "Korozyon İnhibitörü" adı verilen kimyasal dozajlandıktan sonra sular buhar kazanına verilir.
2. Sertlik yapan iyonları alan yumuşatma cihazı su içine, sofra tuzunda bulunan sodyum iyonu (Na+) verir ve sodyum iyonları bazı gıda sanayiinde ve bazı proseslerde istenmez. Sodyum iyonunun istenmediği proseslerde su yumuşatma cihazı yerine su içindeki iyonların çoğunu gideren Ters Osmos Sistemi kullanılabilir. Bu sistem ile suyu sert yapan iyonlar ile beraber su içinde bulunan diğer minerallerin de % 95-99'u giderilerek çok saf sular elde edilir. Ters osmos Sistemi su içindeki bakterileri ve canlı organizmaları da sudan ayırdığı için, Ters Osmos Sistemi ile suyu şartlandıran tesislerde "de-zenfeksiyon" için ayrıca bir kimyasala veya bir yönteme gerek kalmaz.
3. Yumuşatılmış su ile yıkanan nesnelerden ve ellerden sabun ve deterjan tam olarak çıkmaz. Çok yumuşak sular ile yapılan yıkamalarda su kullanımı çoğalır. Bunu önlemek için, konutlarda, çamaşır yıkama tesislerinde ve otellerde yumuşatılmış su, belli bir oranda ham su ile paçal yapılır ve kullanma suyunun 5-8 Fransız sertlikte olması sağlanır. Bu şekilde hazırlanan sular ile sabun ve deterjan kullanımı çok azaldığı gibi durulama işleminde de normal miktarda su tüketilir. Suların sertliğinin kısmen alınması arzu edilen yerlerde bir taraftan da suyun steril olması isteniyorsa, bu durumda, Ters Osmosa benzeyen bir mambran tekniği kullanılarak suların sertliği % 70-80 kadar giderilir. Bu mambran tekniği ile sudaki diğer iyonlar da % 50-60 kadar azalır ve aynı zamanda suda bulunan bakteriler ve canlı organizmaların tamamı sudan ayrılır.
Sert suyun kullanımında ortaya çıkan sorunların giderilmesi için sular yu-muşatıldığında, su başkaca sorunlar getirmektedir. Yumuşak suların sorunlarından kurtulmak için ise su bilgisine daha çok ihtiyaç duyulmaktadır. Su bir kimyadır ve küçümsenmemelidir.
Enis Burkut
infoburkut@burkut.com.tr
