Yeni Bulunan Süper Ağır 112 No'lu Elemente Kopernikyum (Copernicium) (Cp) Adı Verildi
Atom No: 112
Sembolü: Cp
Atom Ağırlığı: 277
Element Sınıfı: Geçiş Metali
Bulan: Siguard Hofmann, Victor Ninov vd., GSI (Center for Heavy Ion Research) -Almanya, 1996. Prof. Hofmann 1976’dan beri periyodik tablodaki 107-112 no.lu elementleri buldu.
İsim Orijini: Keşfi yapan grup, elemente ismini, heliomerkezli güneş sistemini bulan ünlü ve yaşadığı dönemde önemi anlaşılmamış Polonyalı bilim adamı Nicolaus Copernicus’un adına atfen vermişlerdir.
Gökbilimci-Astronomer, Nicolaus Copernicus (1473-1543)
Özellikleri: Kopernikyum kimyası çinko, kadminyum ve cıva elementine benzemektedir. Hafif elementlere zıt olarak 112 no.lu element, saniyenin binde biri (mili saniye) oranında alfa parçacıkları yayarak bozuşur, önce 110 no.lu kütlesi 273 olan darmstadiyum isotopuna sonra 108 no.lu kütlesi 269 olan hassiyum isotopuna bozuşur. Bozuşma zinciri üç yeni alfa ışını yayılımı ile fermiyuma dönüşür. Bugüne kadar 4 kopernikyum atomu üretilmiş ve yeni elementin keşfi kabul edilmiştir. Bilim adamları daha da ağır yeni elementleri bulma yarışındadır. Kopernikyum hidrojenden 277 kez ağırdır.
Kaynakları: 112 no.lu yeni bulunan element çinko ve kurşun atomlarını birlikte ergiterek üretilir. Çinko atomu yüksek enerjilere ağır atom hızlandırıcılarında hızlandırılır ve kurşun hedefe yönlendirilir. Prof. Hofmann başkanlığındaki 21 kişilik grup Almanya Darmstadt’ta 120 m uzunluğundaki lineer parçacık hızlandırıcısında yüklü çinko atomlarından bir ışın demeti kurşun atomlarına gönderilir. İki elementin atomları birleşir, kaynaşır ve yeni elementin çekirdeğini oluşturur.
82Pb + 30Zn → 112Cn → 112Cn + 10n
Oluşan bu büyük ve ağır çekirdek çok dengesizdir. Birkaç milisaniyede bozuşmaya ve enerji yaymaya başlar. Uluslararası Kuramsal ve Uygulamalı Kimya Birliği (UIPAC)’ın 112 no.lu elementi kabul etmesi 14 yıl aldı. 112 no.lu elementin geçici ismi ununbium (Latince bir bir iki) kopernikyum olarak ve sembolü Cp olarak tescillendi.
Prof. Hofmann’ın Rus rakipleri Dubna-Rusya’da JINR laboratuvarında periyodik tablodaki 118 no.lu elementi kalsiyum atomları ile kaliforniyum atomunu bombardımana tabi tutarak bulduklarını iddia etseler de, bu UIPAC tarafından henüz doğrulanmamıştır. Prof. Hofman periyodik tabloda 118 tane yer olmasına rağmen 120 no.lu elementi bulma peşinde olduklarını da söylemektedir. Periyodik tablodaki 118 elementin bugün 112’si bilinmekte ve 6’sı henüz keşfedilmemiştir. Bilinen 112 elementin ilk 92’si doğal 20’si suni yani laboratuvar şartlarında çok kısa sürelerde oluşturulabilmektedir. Periyodik tabloda yer alan 113 ile 118 no.lu elementleri bulan bilim adamlarının geleceğin Nobel ödülü almaya aday olabileceğini düşünmek yanlış olmayacaktır. Ancak bu bilim grubu çok önemli bir araştırma merkezinde (GSI) çalışmalarını sürdürmektedirler. 1981’den beri Almanya’daki GSI hızlandırıcısında bulunan 6 elementten 107’ye Bohriyum, 108’e Hassiyum, 109’a Meirneriyum, 110’a Darmstadtiyum ve 111’e Rontgeniyum isimleri Prof. Hofmann tarafından verilmiştir.
Gesellschaft fur Schwerionen-forschung in Darmstadt, Germany GSI
Ağır İyon Araştırma Helmholtz Merkezi (Helmholtz Centre for Heavy Ion Research)
Kaynaklar:
http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8093374.stm
http://www.gsi.de/beschleuniger/index_e.html