Kendinden Emişli Santrifüj Pompalar 'Endüstriyel-Evsel Su ve Atık Suların İletiminde İdeal Çözüm'
Santrifüj pompalar genellikle doğrudan elektrik motoru ile veya dişli mekanizmasına ihtiyaç duyulmadan içten yanmalı motorlar ile tahrik edilmesine olanak veren hızlarda çalışırlar. Bazı limitler dahilinde sıvı içinde katı maddelerin bulunmasına izin verirler.
Yüksek hızlarından dolayı santrifüj pompalar düşük viskoziteli sıvılar için en uygun olanıdır. 50 cst (mm2/sn)'in üzerinde performansları hızlı bir şekilde düşer, bu da ekono-ıik olmalarını önler, antrifüj pompaları sınırlayan diğer bir özellik hava veya gaz ile karışık sıvıyı pompalayamamalarıdır. Bunun anlamı, pompanın çalıştırılırken emme hattının daima sıvı ile dolu olmasına dikkat edilmelidir. Çalışma esnasında hava sızıntılarından kaçınılmalıdır ve sıvının emildi-ği tank boşalırsa havanın emme hattına girmesini önlemek için şamandıra sistemleri ve vanalar kullanılmalıdır. Bundan başka pompanın içinda kavi-tasyon olayını önlemek için işletme şartlarının çok dikkatli hesaplanması gerekmektedir.
Kavitasyon, sıvı pompanın içinde kaynadığı zaman meydana gelir, çünkü pompalama sıcaklığında sıvının basıncı buhar basıncının altına düşer. Pompa çarkına zarar gelmesinden başka kavitasyon pompa içinde buhar kilidi oluşturur, bu da sıvının akışını önler.
Kendinden emişli santrifüj pompalar, Varisco tarafından imal edilenler gibi, yukarıda belirtilen olumsuz şartlarla mücadele etmek için dizayn edilmişlerdir. Kendinden emişli pompalar gazları da sıvıları kullandıkları gibi kullanabilirler. Böylece emme hattını doldurmaya gerek kalmadan çalışmaya başlayabilirler. Emme hattına hava girse dahi çalışmalarını sürdürebilirler, çünkü hava derhal sürüklenir ve pompa akışkanı basmaya devam eder. Her ne kadar verimli çalışma için kavitasyondan kaçınılması tavsiye edilirse de, kendinden emişli pompa kavitasyon olduğu durumda dahi çalışabilir. Pompayı kendinden emişli yapmanın 2 ana yolu vardır: Pompa gövdesinin dizaynı sayesinde veya yardımcı bir emiş aleti ile.
Birinci durumda, pompa gövdesi akışkan ile dolu olan bir emme odasına sahiptir. Çalıştırma durumunda, çark tarafından oluşturulan vakum emme hattındaki havayı pompanın içine çeker.
Akışkan pompa gövdesi içindeki özel kanallar boyunca sirkülasyon yaparken hava basma tarafından dışarı atılır.
Şayet herhangi bir anda hava veya gaz olursa, pompa gövdesindeki sıvı, gaz dışarı atılana ve sıvı tekrar pompalanana kadar aynı kanallar boyunca sirküle eder.
İkinci durumda, ayrı bir hava tahliye sistemi kullanılır. Bu bir vakum pompası, kompresörle tahrik edilen bir hava/hava enjektörü (enjektör) veya küçük bir kendinden emişli pompa olabilir. Bu tip pompalarda, emiş sirkülasyonu, kendinden emişli pompalarınkinden genellikle daha hızlıdır, fakat pompa emiş yaptıktan sonra sıvının hava tahliye sistemine girişini önlemek için bir ayırma sistemi gereklidir.
Kendinden emişli pompalar standart santrifüj pompalardan daha pahalıdırlar. Çünkü gövdede emme odasını yaratmak için ekstra malzeme veya hava tahliye sistemi için ilave elemanlar ve tahrik mekanizması gereklidir.
Bu pompalar işletme açısından da genellikle daha pahalıdırlar, çünkü genel verimleri kendinden emişsiz santrifüj pompalara göre daha düşüktür. Bu yüzden özellikle ekstra maliyetin yanı sıra sıvı ile gazın birlikte kullanılabilmesi avantajını ve diğer gerekli şartları iyi tahlil etmek gerekir.
Kendinden emiş özellikle 4 çeşit ana durumda tavsiye edilir:
1- Hareketli (Mobil) Pompalar
Taşınabilir veya treylere monte edilmiş pompa setleri inşaat alanlarında, acil drenajlarda, yangınla mücadelede ve sulamada sık sık kullanılır. Kendinden emişli pompa ile, emme hortumunu çalıştırmadan önce suyla doldurmaya gerek yoktur. Kendinden emiş üniteleri sayesinde, sıvı seviyesinin emme seviyesinin en son noktasının altına düşmesi halinde bile devreden çıkmaları gerekmez. Sıvının tekrar emme seviyesine kadar yükselmesini beklerken pompa havayı basmaya devam edebilir.
2. Kritik Çalıştırma Şartları
Pompanın çalıştırma şartlarının kavi-tasyonu önlemek amacıyla dikkatle hesaplanması gerektiği daha önce belirtilmişti.
Ancak özel şartlar sebebi ile bu her zaman mümkün olmayabilir. Örneğin kuraklık zamanında nehirlerin su seviyesi normalin altına düşer, bu durumda nehirden su çeken bir pompa orijinal olarak hesaplanandan daha büyük bir emme yüksekliğinde çalıştırılır.
Diğer bir örnek olarak sıvının sıcaklığı bir yangın veya başka bir acil durumdan dolayı normalden yüksekse, buhar basıncı dizayn mühendisi tarafından kabul edilen maksimum değerini aşabilir.
Yangın pompaları, suyu emdiği kaynak geçici olarak boşalsa bile çalışmaya devam etmek zorundadır. Tüm bu koşullarda kendinden emiş, otomatik alarm ve güvenlik cihazlarına ihtiyacı azaltır ve maksimum oranda mümkün olan sıvı miktarının pompalanmasını temin eder.
3. Basit Montaj İçin
Günümüzde endüstriyel atıksuları uzaklaştırmadan önce arıtmak çok daha fazla gerekli olmaya başladı. Bu hem çevreyi korumak, hem de değerli maddeleri geri kazanmak için söz konusudur.
Büyük endüstriyel kuruluşlar ekseriyetle sorunsuz emiş sağlamak için yukarıda bulunan tankların (havuzların) altında monte edilmiş standart santrifüj pompalar kullanırlar. Ancak, atıksu arıtımı için akışkanı yer seviyesinin altında cazibe ile toplamak genellikle daha uygundur. Kendinden emişli pompa sıvı seviyesinin üzerinde monte edilebilir. Bu durum ayrıca muayene ve bakım kolaylığı da sağlar.
4. Gaz Karışımını Sıvı ile Basmak
Örneğin, sıvı biyolojik içeriğe sahipse ve fermantasyon söz konusu ise, oluşan gaz (karbondioksit veya metan gibi) sıvı vakum altında kalınca açığa çıkma eğiliminde olacaktır. Eğer pompa kendinden emişli değilse, oluşan gaz kilidi pompanın fonksiyonunu yapmasını engelleyecektir. Varisco'nun kendinden emişli pompalarının daha gelişmiş bir özelliği sıvı içindeki süspansiyon halinde katıları da basabilme yeteneğidir. Bunu yapabilmek için, bu pompalarda katı maddelerin geçişine izin veren geniş aralıklara sahip açık çark kullanılır.
Bu pompalar aynı zamanda çabuk temizleme ve boşaltmayı sağlayan kapaklarla donatılmışlardır. Birçok modelde çark muayene kapaklan gövdenin içinde kalmış katı maddelerin çıkarılmasına imkan verir. Bununla birlikte karşılaşılan ana problem katının boyutu değil, küçük partiküllerin aşındırıcı hareketidir. Bunu önlemek için Varisco pompaları aşınmaya dayanıklı kauçuk yüzeyli, değiştirilebilen bir veya daha fazla aşınma plakası ile donatılmıştır. Mekanik salmastra hem aşındırıcı likitler olduğu zaman, hem de kuru çalışma halinde verimli olarak çalışmayı sağlamak üzere dizayn edilmiştir. Birçok modelde çarklar üst düzeyde aşınma direncine sahip duktil demirden yapılmıştır.
Gövdeler, özellikle ağır görevi olan JL serisinde, aşınma sebebiyle hatırı sayılır bir dayanıklılık sağlamak amacıyla kalın iç ve dış cidarlara sahiptir.
Pompalanacak sıvıların kimyasal karakteristikleri de gözönüne alınmalıdır. Varisco hem korozyona hem de aşınmaya dirençli, mümkün olan en iyi kombinasyonu sağlamak için çok geniş bir malzeme tercih imk ağlar. Varisco'nun üretim sınırlan Kendinden emişli santrifüj pompalar için dünyanın en geniş aralıklarından biridir.
Üretim sınırı 1 1/2 ile 12 arasında bulunmaktadır. J 300 modeli tek parça döküm gövdesi ile dünyadaki en büyük katı madde geçiren kendinden emişli pompadır.
Umut TECER /ARITIM MÜHENDİSLİK-VARİSCO
