Ters osmos cihazını iyi tanıyın
Son 25 yıldır, dünya üzerinde su sıkıntısı çeken ülkelerde ve adalarda deniz suyundan iyi su üretmek maksadı için birçok T.O. cihazı kurulmuştur. 14-15 yıl kadar önce hastanelerimizde Suni Böbrek, yani dializ makinalarının kurulması ile, dializ makinalarına steril ve saf su temin etmek maksadı ile ülkemizde kullanılmaya başlanmış olan Ters Osmos cihazlarının sayısı son 5-6 yıl içinde çok arttı. Hatta bugün, şebeke suyu basıncı ile çalışan çok küçük ev modelleri artık evlerde dahi kullanılıyor, bunlar şehir şebeke suyundan sağlıklı ve lezzetli içme suyu üretebiliyor.Ters Osmos cihazının suyu saflaştırma yöntemi canlılardaki böbreğin çalışmasına çok benzer. Böbreğe gelen kan, içinde bulunan zararlılardan arınır, kan içinden ayrılmış olan bu zararlılar bir miktar sıvı ile beraber idrar olarak vücut dışına atılır, bu sıvı aynı anda böbreği de temizlemiş olur. Aynı şekilde, Ters Osmos cihazına gelen kötü su içindeki katılar, eriyik halde bulunan tuzlar, mineraller, zehirler ve bakteriler "suyun idrarı" şeklinde, bir miktar su ile beraber atılır, böylece cihazın içi de temizlenmiş olur. Diğer taraftan cihaz, çok yüksek kaliteli su üretir. Ters Osmos cihazı vasıtası ile kötü sulardan ve deniz suyundan dahi arzu edilen kalitede içme ve kullanma suyu elde edilir. Son yıllarda ülkemizde Ters Osmos cihazı birçok alanda tatbik edildi, safa yakın ve mikropsuz sular üreten T.O. cihazları aşağıdaki ihtiyaçlarda kullanılıyor:
¦Hastanelerde dializ makinalarına kaliteli ve steril su üretmek için.
¦İlaç sanayiinde, distilasyon cihazı öncesi su hazırlamak için.
Sanayi proses suyu hazırlanmasında. Alçak Basınçlı Buhar Kazanı besi suyu hazırlamak için, Kojenerasyon ve yüksek basınçlı buhar kazanı tesislerindeki demineralize cihazları öncesi su terbiyecinde. Buhar jeneratörleri için suyu hazırlamada. Plastik ve hassas döküm sanayiinde soğutma suyu üretmek için.
Tekstil boyahanelerinde kaliteli boyaların hazırlanmasında gereken saf su üretiminde. Bazı yörelerdeki su istasyonlarında içme suyu üretimi için.
Meşrubat ve gıda sanayiinde kaliteli ve steril su temini için. Ön tasfiyesi yapılmış ATIKSULARDAN tekrar su geri kazanmak için. Su sıkıntısı çeken ve deniz kenarındaki turistik tesislerde, deniz suyundan kullanma suyu üretmek için.¦ Gemi ve yatlarda, deniz suyundan kullanma ve içme suyu üretmek için. Evlerde içme suyu üretmek için.
T.O. cihazı nedir?
İşletmeci gözü ile, Osmos ve Ters Osmos teorisine hiç girmeden. T.O. cihazını çok mükemmel bir filtre olarak kabul edebiliriz. Bu mükemmel filtre, su içindeki katı partiküllerin istisnasız tamamını süzdüğü gibi, ayrıca su içinde eriyik halde bulunan ve H2O molekülü olmayan moleküllerin % 95-9 ıu sudan ayırarak çok arı bir su üretir. Mükemmel filtrasyon kabiliyetlerine ek olarak, iyi tasarlanmış bir T.O. sistemi kendi kendini de temizler, işletmeciye hiçbir iş çıkarmadan otomatik devreye girip çıkar, bir hidrofor gibi çalışır; uzun yıllar işletmeciye bakım yükü getirmez.
Her prosesin bir ön hazırlığı olduğu gibi T.O. cihazına girmeden önce ham suyun da hazırlanması gerekir. Bu hazırlığın şekli tabii ki ham suyun kalitesi ile ilgilidir: T.O. öncesi ham suyun terbiyesi birkaç kademe filtrasyon, gerekirse ön yumuşatma veya suya birkaç kimyasal dozlama gibi işlemler ile ya"'lir.
T.O. ne kalitede su üretir?
Bu sorunun cevabı ham suyun kimyasal kalitesi ve kullanılan T.O. mambranının modeli ile ilgilidir. Ancak özet olarak şunu söyleyebiliriz. Yüksek kaliteli bir T.O. mambranı ile ham suyun içinde bulunan eriyik maddelerin % 99'undan daha fazlası süzülebilir. örneğin 40 Fr. sertliğinde ve içinde 2000 mg/lt eriyik mineral olan sudan 0,4 Fr. sertlikte ve 40 mg/lt eriyik mineral içeren kaliteli su elde edilir. Deniz suyundan şehir suyu üreten T.O. modellerinde ise süzme oranı daha yüksektir: İm1 içinde 35 gram tuz olan deniz suyundan, 1 m" içinde 0,35 gram (350 mg/lt) tuz olan su üretilebi-
lir. Deniz suyundan elde edilen bu kalitedeki bir su ülkemizdeki birçok şehir suyundan daha iyi sayılabilir.
Ters osmos teorisi nedir?
İsminden de anlaşılacağı gibi bu teknik, tabiatta çok yaygın olan OSMOS prensibinin tersidir. Osmos prensibine göre tabiatta bulunan sular kendilerinden daha tuzlu veya mineral oranı daha yüksek sulara karışarak bu suların mineral oranını azaltmak ister. Yani kısaca tabiattaki saf sular kötü suları iyileştirmek isterler. Toprak içindeki minerali az olan sular bitki kökündeki zarı aşarak bitkinin öz-suyuna geçmek ister;aynı şekilde, içtiğimiz su daha yüksek mineral içeren kana karışmak için barsak-ların zarını aşarak beden içine girer. Tabiatta bunun tersi de olabilir: Bitkileri tuzlu deniz suyu ile sularsanız, daha az tuzlu olan bitkinin özsuyu köklerin zarından ters yönde dışarı çıkar, bitki susuz kalarak ölür. Aynı şekilde insan, çok mineral içeren veya deniz suyu gibi bir suyu içtiğinde bedenindeki suyu kaybedebilir. Fiziksel açıdan bakarsak, aynı atmosferik basınç altında bulunmalarına rağmen saf suyun minerali daha fazla olan suya doğru yürümesi için tabii bir gücü, yani tabii bir basınç fazlalığı olmalıdır ve de vardır, buna "Osmotik Basınç" denir. Fizikçiler bu tabii olayın yönünü tersine çevirerek tuzlu sulardan saf sular elde etmek için tuzlu suya yüksek bir basınç uygulamamayı denemişler ve bugünkü TERS OSMOS tekniğini keşfetmişlerdir. Tabiattaki bitki kökü veya insan bar-sağı zarı gibi tuzlu su ile iyi suyu birbirinden ayırarak bir zar da icat edilmiş, buna da ZAR, yani MAMBRAN adı verilmiştir. Yeri gelmişken Mambran ile Filtre arasındaki farkı da burada açıklamak isterim. Filtre özellikleri şunlardır: 1. Bez veya metal tel örgüden imal edilmiş olan bir filtre elemanının yüzeyine suyun tamamı DİK olarak girer ve suyun tamamı bu yüzeyi geçer.
2.Filtre suyun tamamını süzer, bu arada, su içindeki katıların filtre gözeneklerinden geçebilecek ufaklıkta olanları filtrelenmiş su tarafına geçer.
3.Filtre elemanı tarafından süzülen katılar filtre üzerinde birikir ve zaman içinde filtreyi tıkarlar.
Oysa T.O. cihazı içinde su mambran yüzeyine PARALEL olarak hareket eder, mambran ancak suyun SAF olan bir kısmını (H2O) iyi su tarafına geçirir, fakat katı partikülleri ve bakterileri hiç geçirmez. Bu arada az miktarda "erimiş mineral" kaçağı yapar. Mambran yüzeyine paralel hareket eden suyun bir kısmı ile mambran yüzeyi kendi kendine temizlenir ve kolayca tıkanmaz. T.O. Mamb-ran'ının Filtre'ye kıyasla en önemli farklılıkları bunlardır. Globalleşerek ülke sınırlarının kalktığı devrimizde, sanayide "İmalat Kalitesi" ve "İşletme Randımanı" gittikçe önem kazanmaktadır. Mamul kalitesinin yükselmesine, mamul standartının korunmasına, buhar kazanı randımanının artmasına ve işçilik hatalarının en aza indirilmesine kadar SU KALİ-TESİ'nin sanayide çok etkili olduğu anlaşılmaya başlanmıştır. Bir işletmede Su Kalitesinin yüksek tutulması ve bunun kolayca kontrol edilmesi ancak Ters Osmos Sistemi ile mümkündür. Bu nedenle, işletmelerde görevli olan teknik kişilerin bu mükemmel teknolojiyi çok iyi tanımaları ve bu teknolojiyi, işletmeye getireceği ekonomik avantajları ile beraber yatırımcılara iyi tanıtmaları sanayimizin geleceği açısından çok önemlidir ve bu milli görev teknik kadronun üzerindedir inancındayım.
ENİS BURKUT
