SMED Nedir? Nasıl Uygulanır?
Alper ŞAŞAL
Doğu İklimlendirme Kalite Müdürü
SMED; Single Minute Exchange of Die cümlesinin kısaltılmış halidir ve anlaşılacağı üzere bu çalışmanın amacı kalıp değişim sürelerini azaltmak ve zaman kayıplarının önüne geçmektedir. Çalışmaların temel amaçlarından biri; kalıp değişimleri sırasında yapılması gereken işlemleri makina çalışırken yapmaya çalışmak ve makinayı mümkün olduğunca durdurmamaktır. Makina çalışırken yapılabilecek bir işlemi makinayı durdurarak yapmak ciddi bir kayıptır.
SMED çalışmalarında yapılan hazırlıklar ikiye ayrılır. Bunlar;
- İç hazırlık: Makina durdurularak yapılan hazırlıklardır.
- Dış hazırlık: Makina çalışırken yapılan hazırlıklardır.
Yukarıda bahsettiğim gibi çalışmaların temel hedeflerinden biri; iç hazırlık oranını azaltmak ve dış hazırlık oranını arttırarak makinayı durdurmadan kalıp değişimlerini gerçekleştirmektir. Çalışmaların bir diğer amacı ise; ayar sürelerini kısaltmak ve ayardan kaynaklanan fireleri azaltmaktır. SMED Uygulama Adımları Özetle;
- İç ve dış hazırlık süreçlerinin belirlenmesi
- İç hazırlıkları mümkün olduğunca dış hazırlıklara çevirmek
- İç ve dış hazırlık süreçlerini kendi içinde iyileştirmek ve süreleri kısaltmak
Nasıl Uygulanır?
Öncelikle kalıp değişim sürecinin zaman etüdü çalışması yapılır. Bu aşamada bütün süreci video çekmek ve görsel hale getirmek avantaj sağlayacaktır. Yapılan her bir işlemi ayrı ayrı tanımlamak ve süre tutmak çok önemlidir.
- Yapılan her bir işlem, iç ve dış hazırlık olarak kategorize edilir.
- Daha sonra yapılan beyin fırtınası toplantıları ile ve problem çözme araçlarından da faydalanılarak iç hazırlıkları azaltmak ve dış hazırlığa dönüştürmek için öneriler geliştirilir.
- En son aşamada ise nihai durumda elde edilen iç ve dış hazırlık işlemlerine çeşitli iyileştirmeler yapılarak süre kayıpları azaltılır.
Not ve Öneriler: İlk maddede yapılan zaman etüdü çalışmalarını mümkünse birden fazla değişimi analiz edip ortalamasını alarak yapmak da yarar vardır. O an yapılan değişim sırasında ekstra durumlar ortaya çıkabilir ve bu da bizi yanıltabilir. İnsana bağlı çalışmalarda zaman etüdü yaparken standart zaman üzerinden gitmek daha doğru olacaktır.
SMED çalışmaları için basit öneriler
Her makinanın çalışma prensibi farklıdır. Bu nedenle bu çalışmalar her bir makina ve prosese özel gerçekleştirilir. Ancak bakış açısı kazandırması açısından her makinaya uyarlanabilecek birkaç öneri yapmakta yarar görüyorum.
- Mümkün olduğunca standart bağlantı elemanları kullanılmalıdır. Bu sayede kalıp değişimlerinde sök-tak işlemleri azalacaktır ve bağlantı elemanı arama süreleri ortadan kalkacaktır.
- Kalıp söküldükten sonra hemen bakım, temizlik ve gerekliyse revizyon işlemleri yapılmalıdır. Sonraki üretim öncesi kalıp hazır hale getirilmelidir.
- Makinanın bulunduğu alanda 5S çalışmaları yapılmalı ve kalıp değişimi sırasında yaşanan arama kayıpları minimuma indirilmelidir.
- Her kalıba yani ürüne göre yapılması gereken ayarlar standartlaştırılmalı ve dokümante edilmelidir. Operatörün ayar işlemi ile kaybettiği vakitlerin bu sayede önüne geçilecektir.
- Kalıp ısıtılması vb. ön hazırlık gerektiren durumlarda diğer kalıbın üretimi devam ederken dış hazırlık olarak kalıp ısıtılmalı ve üretime hazır hale getirilmelidir.
- Mümkün olduğunca sök-tak gerektiren bağlama işlemleri yerine kaymalı geçmeli ve daha kısa sürede bağlantı yapılabilecek sistemler geliştirilmelidir.
- Makinanın çalışma performansını etkileyecek kirlilik kaynakları ve titreşim vb. çevresel hususlar elemine edilmelidir.
- Kalıp değişimi sırasında kullanılan bütün komponentlerin tanımlamaları yapılmalı ve ulaşım noktaları mümkün olduğunca yakın tutulmalıdır.
- Periyodik bakımların aksatılmaması yine kalıp değişimi sırasında karşılaşılabilecek gecikmelerin önüne geçilmesini sağlayacaktır.
