Soğuk İklim Koşullarında Bulunan Yapılarda Proje Yapımı ve Montaj Üzerine

Onlarca projeye imza atan Veli DOĞAN'ın özellikle yurtdışında birçok önemli projesi bulunmaktadır. Türk müteahhitlerinin son yıllarda büyük işler yaptığı Rusya Federasyonu ve Türkî Cumhuriyetlerin soğuk bölgelerinde bulunan projeler üzerine konuştuk.

 

Termodinamik: Sayın Doğan, sıcak iklim diyebileceğimiz Antalya koşulları ile örneğin Kazakistan'ın eski başkenti Alma-Ata klima şartlarını proje açısından kıyaslar mısınız?

Veli DOĞAN: Her iklimin projelendirme konusunda kendine göre zorluğu vardır, tabii iklimin yanında yapının da karakteri projelendirmede en büyük kriteri oluşturuyor. Herşeyden önce yapıya bakıyorsunuz, işmerkezi ise ayrı, otel ise ayrı, çarşı ise ayrı sistem oluşturmak zorundasınız. Sisteme karar verdikten sonra iklim şartları projelendirmede ısıtma ve soğutma yükünü belirleyici en önemli faktör oluyor.

Termodinamik: Örneğin Alma-Ata'da bulunan The Regent Ankara Oteli'nin dizaynında havanın kış aylarında çok soğuk olması ne gibi tedbir almanızı gerektirdi?

Veli DOĞAN: Güzel soru, bu tür soğuk yerlerde taze havayı mekana alırken klima santrallerinde donma riskini azaltıcı tedbirler almak zorundasınız. Bu çok önemli bir konu, çoğu tesiste kış aylarında klima santralinde serpantin patlaması yaşanıyor. Tedbir almak şart, klima santralinde otomatik kontrol çok önemli, donma termostatı, donma riski olduğu anda taze hava damperini kapatmalı, ayrıca her ne şartta olursa olsun serpantinde su sirkülasyonu devam etmeli, bu ve buna benzer bir çok metot saymak mümün.

Termodinamik: Bütün bunlar tesisat maliyetini arttırıyor, değil mi ?

Veli DOĞAN: Kesinlikle doğru, dışarı ile temas halinde bulunan malzemeleri özenle seçmek zorundasınız. Örneğin elektrik ısıtıcısı olmayan süzgeç kullanamazsınız. Yağmur borularını yapı cephesinden indiremezsiniz, veya donma derinliğinin üzerinde bir noktadan sıcak klavuz borusu olmadan herhangi bir su borusunu geçiremezsiniz, bina girişini oluşturan rampa var ise bu kısımları bir şekilde ısıtıp rampada buzlanmayı önlemek gerekir. Örnekler çoğaltılabilir. Diğer bir zorluk; Soğuk iklimde binaları çok iyi izole ediyorsun. Dizayn sıcaklığımız yerine göre -35°C'lerin altında oluyor. Mevsim geçişlerinde hava sıcaklığı 0°Cye yaklaştıkça iç ısı kazançları artıyor ve yer yer soğutma gereksinimi ortaya çıkıyor.

Cam yüzeyleri güney cephelerde sera etkisi gösteriyor. Tüm bunlar dizayn kriterlerinizi ve klima sistemi seçim konseptlerinizi etkiliyor. Kışın -35°C, yazın +31°C olan bir bölgede ara değerlerde zorlanıyorsunuz. Antalya'da bu değerler kışın +3°C, yazın +39°C yani yaz-kış sıcaklık farkı 36°C, bahsi geçen bölgelerde ise bu fark 66°C'dir. Tüm bunlar bu tür bölgelerde proje yapmak için ciddi bir proje bilgisi ve tecrübe gerektiriyor.

Termodinamik: Aklıma gelen diğer bir soru, bu tip soğuk iklimlerde işçileriniz nasıl çalışıyor?

Veli DOĞAN: Gerek Sibirya, gerekse diğer soğuk iklimlerde dışarda çalışmak mümkün değil. Örneğin Kazakistan'ın yeni başkenti olan Astana'da kışın uzun bir süre sıcaklık -35°C'nin altında seyrediyor. Rüzgar da ayrı bir sorun. Bu tip yerlerde sonbaharda hava sıcaklığının 0°C'nin altına düşmeden bina cephesinin kapatılmış ve ısıtmanın devreye alınmış olması gerekli. Başka türlü çalışmak mümkün olamaz. Önemli bir konu daha var, sistemde borulama yazın yapılmış olmasına rağmen sistem kışın devreye alınmayacak ise boru sistemini gerekli antifiriz ile doldurmak gerekli veya suyu borulardan tahliye edip boru içini iyice kurutmak zorunludur.

Termodinamik: Kurutma tam olarak yapılmazsa, bir miktar su kaldığını varsayarsak?

Veli DOĞAN: Bırakın su kalmasını açık ortamda bırakılan vanaların içindeki döküm malzemenin farklı olmasından dolayı vananın ortadan ikiye bölündüğünü gördük.

Termodinamik: Bana öyle geliyor ki sıcak iklimde yapılan proje daha risksiz.

Veli DOĞAN: Proje veya montaj daha kolay veya daha zor diyemeyiz, ancak bir gerçek var, sıcak iklimde hatalarımız sistem işletmeye açıldıktan sonra ortaya çıkar, yeterli ısıtılmıyor, soğutulmuyor veya havalandırılmıyor diye şikayet alırsınız. Soğuk iklimde de projelendirmede ve montajda hata yaptınız ise yine bu şikayetleri alırsınız, ilave olarak donmaya karşı gerekli tedbir almamış iseniz şikayet almanıza gerek kalmaz, her donma vakasında ortalık birbirine girer, donmada oluşacak hasarların tamiri kolay değildir.

Termodinamik: Soğuk iklimlerde projeciliğin ayrı bir bilgi ve deneyim gerektirdiğini görüyoruz, peki Veli Bey Türkiye'den bu kadar uzakta taahhüt yapmanın ne gibi zorlukları var?

Veli DOĞAN: Her şeyden önce malzeme sevkiyatı başlı başına bir problem, problem; şuradan kaynaklanıyor; malzemenin satın alınıp gümrük işlemlerinin yapılması ve uzun bir yolculuktan sonra tekrar gümrükten çekilmesi çok zaman alıyor. Özellikle malzeme sevkiyatı kış aylarına denk geldi ise bir tırın sevk tarihi ile malzemenin yerine ulaşması 35-40 günü buluyor.

Termodinamik: Peki bu durumda ne gibi tedbirler almak gerekiyor?

Veli DOĞAN: Bundan 5-6 yıl öncesinde Türkî Cumhuriyetler olsun Rusya olsun herhangi bir sıradan malzemeyi bulmak mümkün değildi. Herhangi bir fittings eksik gitmişse veya teflon bandınız bitmişse yandınız, keten bulmanız bile mümkün değildi. Şimdi durum biraz değişmeye başladı. Bazı sıradan tesisat malzemeleri bulunabiliyor. Montaj esnasında problem yaşamamak ve zamanında işi yetiştirebilmek için çok iyi bir malzeme metrajının olması, malzeme alımında hata olmaması için malzemelerin çok iyi tariflenmesi şart. Tüm bunların olabilmesi için de mekanik projenin tam anlamıyla yapılıp detaylandırılmış olması gerekli. Ayrıca mümkünse malzeme sevkiyatının kış gelmeden yapılmış olması büyük avantaj.

Termodinamik: Veli Bey bildiğimiz kadarıyla sizler Avrupa'da bazı projelere imza attınız, bu ülkelerde proje yapma şansımızı nasıl değerlendiriyorsunuz? 

Veli DOĞAN: Hiç de küçümsenecek durumda değil.Vemeks olarak Londra'da 5 yıldızlı bir otelin projesini ve montajını tamamladık, Montreal'de yeni bir otel projesine başladık, Fransa'da yeni bir otel ile ilgili görüşmelerimiz sürüyor. Tabii bizi bu ülkelere Türk girişimciler taşıyor. Amacımız, bu yaptığımız proje ve işleri referans yapıp Avrupa'lı yatırımcılara da iş yapmak. Bu konuda çalışmalarımıza devam ediyoruz.

Termodinamik: Soğuk iklimi konuştuk, biraz da Avrupa'da proje yapmanın zorluklarını konuşsak.

Veli DOĞAN: Bu da başka bir söyleşi konusu olur.

Termodinamik: O halde bize ayırdığınız zaman ve verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederiz.

Veli DOĞAN: Biz de derginizine yayın hayatında başarılar diler, bizlere yer verdiğiniz için teşekkür ederiz.