EGO Doğalgaz Daire Başkanı Mücahit Yanılmaz: 'Doğalgaz Enstitüsü Kurulması ve Tüm Kentlerdeki Uygulamalarda Standardizasyona Gidilmesi Gerekli'
TERMODİNAMİK: Yakın geçmiş içerisinde EGO Doğalgaz Dairesi olarak sonuçlandırılan uygulamaları özetler misiniz?
M. YANILMAZ: Ödenmeyen yaklaşık 6000 aboneden alacak tahsilatları tamamlanarak kuruluşumuza 30 milyar gelir sağlandı. Baca testi,proje onayı ve sayaç takılması işlemlerinin tamamlanması için gerekli süre kısaltılarak işlemlerin aynı gün tamamlanması sağlandı. Kazan, tesisat, muayene ve test işlemleri yapılmaya başlandı. Doğalgaz konusunda bilgi birikiminin tek bir merkeze toplanmasının bilgi iletişiminin daha verimli bir hale getirilmesi için bir dokümantasyon merkezi kuruldu. 0-30 dk'da ulaşılamayan gaz arızası oranı %6.7'den -acil arıza ekiplerinin eleman sayısı 185'den 117'ye düştüğü halde-%6.4'e düşürüldü. Bu oranın gelecekte %4'e düşürülmesi hedefleniyor. Servis hattı ekiplerinin eleman sayısı arttırılarak yapılan servis hattı sayısında %50 artış sağlandı. Kazı ekipleri genişletildi. Numune Hastanesinin dönüşümü tamamlandı,Ankara Hastanesi bitirilmek üzere. 1994 yılında tüketilen 394.604.607 m3'lük miktarı eklediğimizde Ankara'da 1988 yılından beri kullanılan doğalgaz miktarı 1.4 milyar m3'e ulaştı. Yine 1994 yılı sonunda Ankara'da doğalgaz abone sayısı toplam 170. 029'a ulaştı. Servis hatları hariç altyapı şebeke uzunluğu da 58 km'lik bir artışla 1162 km'ye ulaştı. Yenimahalle, Etlik, Keçiören, Dikmen, Oran ve Çayyolu bölgelerini kapsayan ikinci yaygınlaştırma ihalesi sonuçlanmasına ve kredi ile yapım sözleşmeleri imzalanmış olmasına rağmen İtalyan kredi kuruluşu SA-CE'nin krediye yürürlük kazandıracak onayı henüz alınamadı. Bu nedenle Doğalgaz bulunmayan yörelere gaz verilmesinde kendi imkanlarımız ve kullanıcının desteği ile şu ana kadar sadece Ankara'da örneği görülen bazı uygulamalar ortaya kondu. Örneğin Çayyolu bölgesindeki kooperatif yöneticileri ile bir dizi toplantı yapılarak gaz ikmali için gereken borunun alınması sağlandı.Yaklaşık 8 milyar değerindeki borular alındıktan sonra 1.5 ay gibi kısa bir süre içinde gerekli tesisat kendi ekiplerimiz tarafından tamamlandı. Beşinci Bölge Müdürlüğü, kuruluşumuzun satıp monte ettiği denge bacalarının Med-Way şofbenlerinde Türkiye Distribütörü olan firmanın Ankara'da servis hizmeti vermemesinden dolayı abonelerimizin şikayetlerini şofbende eğitimli teknisyenleri-mizce gidermiş, hatta büyük şikayet konusu olan şofben diyaframl"--ın deforme olması veya yırtılması J-cu Otobüs Daire Başkanlığı lastik atölyesinde imal edip 100 kadar abonemizin mağduriyeti önlenmiştir. Ankara'da büyük tüketimli merkezlerde doğalgaz dönüşümü çalışmalarına ağırlık verildi. 3.Bölge Müdürlüğümüz tarafından "Büyük Tüketimli Tesislerde ve Konutlarda Merkezi Isıtma Sistemlerinin Doğalgaza Dönüşümü ve Uyulması Gereken Kurallar" raporu hazırlandı.Bu rapor, İstanbul ve Bursa'ya gönderilerek onların da katkıları ile ortak bir standart sağlamak hedeflendi.
TERMODİNAMİK: Ankara'da doğalgaz dönüşümü konusunda karşılaştığınız handikaplar nelerdir ve bu gibi problemler karşısında nasıl bir yaklaşım içerisindesiniz? ,
M. YANILMAZ: Ankara'da İ "zı Sıhha'nın 1992'de aldığı karar? 0jre doğalgaz şebeke hattının geçtiği yerde doğalgaz kullanımı zorunludur. Buna rağmen hala doğalgaz dönüşümü sağlanmamış yerler bulunmakta. Üstelik bu örneklerden bazıları kamu kuruluşu. Mesela Hacettepe Hastane-si'nin bahçesinde 2.5 yıldır doğalgaz var. Ancak ödenek yetersizliği gerekçesi ile henüz doğalgaz dönüşümü gerçekleşmemiş durumdadır. Biz, cezai uygulamadan ziyade doğalgaz kullanımının sözkonusu işletmeye sağlayacağı yararları ön plana çıkartan raporlar hazırlayarak örneğin yapacağı yatırımın en çok 1.5 yıl içerisinde kendisini amorte edeceğini göstermeye çalışıyoruz. En etkin yöntemin bilgi ile ikna olacağını düşünüyoruz.
TERMODİNAMİK: Botaş'la ilişkileriniz konusunda sorunlarınız oluyor mu?
M. YANILMAZ: Haziran'dan beri Botaş'la fiyatlar konusunda bir sürtüşme yaşanıyor, ancak çok yakın bir gelecekte hallolmak üzere. Botaş'ın geçtiğimiz Nisan ayında fiyatları önemli oranda arttırması sonucunda itiraz etmek durumunda kaldık. Zira Mart ayı ile Nisan ayı arasındaki fiyat farkı abonelerimiz açısından ve yeni abone olacaklar açısından tepki oluşturacak boyutta idi. Temmuz'da yeni bir fiyat teklifi getirdiler, pazarlık edildi, yakın bir tarihte de anlaşmanın yapılacağını umuyorum. Botaş'ın bir tekel oluşu aslında sadece Ankara için değil diğer doğalgaz çullanan bölgeler için de özellikle fiyat konusunda ciddi bir sorun oluşturuyor. İdeal olarak; doğalgazın yurtdışından mal olduğu fiyata kuruluşun harcamaları da maliyet olarak eklenmeli, belki cüz'i bir kar konularak satılmalı. Hatta bir çok gelişmiş ülkede olduğu gibi devletin doğalgazı süb-vanse etmesi de mümkün hale getirilmeli. Zira kamu yararına olan ve tüm dünyanın önemle üzerinde durduğu çevre sorunlarına çıkış noktası oluşturabilecek bir uygulamanın özünde devlet desteği alabilmesi gerekmektedir. Botaş'ın ise kar hadleri net olarak bilinememekte ve pazarlık payı olabildiği görülmektedir. Bu hiç de güven verici değildir. Doğrudan yurtdışından doğalgaz satın alma olanağımız olsa belki de doğalgazı abonelerimize daha ucuz verme olanağımız olacak, boru hattını Botaş doğrudan bize kiraya verebilse, likit doğalgaz istasyonlarını kiraya verebilse daha farklı doğalgaz satın alma alternatifleri geliştirebileceğiz. Özetle doğalgazın sadece Ankara'da değil tüm yurtta yaygınlaşabilmesi için doğalgazın daha uygun fiyatlarla temin edilmesinin etkisi büyük olacaktır.
TERMODİNAMİK:Ankara'da do-ğalgaza geçecek yerlere uygulanan prosedürü diğer illerdeki uygulamalara göre mukayese edebilir misiniz?
M.YANILMAZ:Ankara'daki uygulamada tesisatı tamamlanan sokağa doğalgaz verilmeye başlandı,alt yapı çalışmaları o noktadan itibaren bir yandan devam ettirildi.İstanbul'da ise dönüşüm projesi kapsamında 600.000 dolar ödendi.Doğalgaz verilmesi için projenin tamamlanması beklendi.Tabii söz konusu yatırımın kredi faizleri,geri ödemeleri ,gazın satışı başlamadığı için sürekli bir yük oluşturdu. Doğalgaz başvuruları konusunda da illere göre önemli farklar var.Biz özellikle doğalgaz İç Tesisat Projesinin güvenlik açısından oldukça önemli bir husus olduğunu düşünüyoruz.Bu konudaki uygulamamız da şöyle:Projeyi çizen büronun EGO'dan yetki belgesi almış olması şartı var.Çizilen projenin önce Maki-na Mühendisleri Odası'ndan tescil edilmesi,daha sonra EGO'dan onay alması gerekmekte.Onaylandıktan sonra tesisatın yapımı başlıyor.Ardından tesisatın test muayenesi yapılıyor. Sızdırmazlık olup olmadığı kontrol ediliyor.Bu kontroldan sonra abone olunup,gaz kullanımı başlıya-biliyor.Projeler konusunda illerdeki uygulamalar arasında hiç bir standart yok.Ankara'da ancak yetki verdiğimiz büroların çizeceği projenin geçerli olmasına karşın,diğer illerde bu tür koşullar olmayabiliyor.Bizde tüm bahsettiğimiz aşamalar belli bir ücrete mal oluyor.Proje için,M.M.O. tescili için,EGO onayı için belli bir miktar harcanıyor.Bursa'da ise sadece A4 formunda bir tesisat krokisi var .Tabii her hangi bir ücret söz konusu değil.Avrupa ülkelerinin ortak standartları geliştirilmiş olmasına karşın Türkiye'nin üç doğalgaz kullanımı olan ili arasında bile ortak bir uygulama söz konusu değil.Üç ilde üç farklı uygulama var.Şimdi İzmir ve Eskişehir'de de yepyeni uygulamalar geliştirilebilecek.Uygulamasında başarı sağlanan bölgelerin model olarak alınması düşünülmüyor. Bu durum karşısında mutlak gerekli gördüğümüz şey,bir Doğalgaz Enstitüsü kurulması.Bu enstitü , belirli standartlar geliştirilmesinde ve denetim mekanizması oluşturulmasında sorumluluk almalı.Türkiye'de doğalgazın en büyük sorunu bir sahibinin olmayışı.Bu sahipsizlik yüzündendir ki; 1.5 yıldır Enerji Bakanlığı'nda bekleyen "Doğalgaz İç Tesisat Şart-namesi"hala çıkartılamamıştır.Halbu-ki doğalgazın evlerde kullanım emniyetini sağlayacak en önemli şartnamedir.Ankarajstanbul ve Bursa'daki şehir şebeke hatlarında kullanılan malzemenin ve yöntemlerin standartları belirlenip denetlenmesi gerekir. Doğalgaz Enstitüsü kurulması ile bundan sonra doğalgaza geçecek iller içinde bir kaos yaşanması ve yapılan hataların tekrar edilmesi önlenebilir.Bunun için mevcut tüm idarelerin ortak olarak Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı'na başvuruda bulunmaları çok önemli.
TERMODİNAMİK:Yakın gelecekte Ankara'da yeni başlayacağınız uygulamalar nelerdir ?
M.YANILMAZ: Kuruluşumuzun 1995 yılı hedeflerinden en önemlisi 110 milyon amerikan doları tutarında Ankara Doğalgaz Yaygınlaştırma Projesi'nin kredi sorunun çözülerek devreye girmesi olacaktır.Bu proje kapsamında 871.900 metre Alçak Basınç Hattı,72.520 metre Orta Basınç Hattı,16.700 metre Yüksek Basınç Hattı olmak üzere toplam 961.120 metre şebeke hattı döşeneçektir.Ayrıca;33.800 adet Servis Hattı Döşenmesi,57 adet Bölge Regülatör montajı,3 adet Yüksek Basınç Regülatör Montajı işleri yerine getirilecek ve yaklaşık 150.000 abone daha gaz kullanır duruma gelebilecektir.Doğalgaz Yaygınlaştırma Projesi gerçekleşene kadar kuruluşumuzun özkaynaklarını kullanarak doğalgaz bulunmayan bölgelere gaz ikmali sağlamaya devam edilecektir. Balgat, Dikmen, Seyranbağları, Toprak-lık,Etlik,Basınevleri,Çankaya, Yıldız, Bahçelievler,Güzelevler,Aydınlıkev-ler,Teknik Okullar,Beştepe,Abidin-paşa,Örnek Mahallesi,Subayevleri semtlerinde 16.608 metre çelik hat döşenmesi, 106.303 metre polietilen hat döşenmesi olmak üzere toplam 122.911 metre şebeke hattı ile 4.215 adet servis hattı döşeme işleri programa alınmıştır.Bu-çalışmalar sonucunda yaklaşık 50.000 adet yeni doğalgaz abonesi doğalgaz kullanmaya başlayabilecektir. Ayrıca Çay yolu bölgesinde 3.400 Emlakbank,2.000 OYAK Sitesi, 1.000 MESA Koru Si-tesi,5.000 Ümitköy,3.600 yeni yapılmakta olan konut olmak üzere toplam 15.000 konutun 1995 yılında doğalgaz kullanır hale getirilmesi kuru-luşumuzca hedeflenmiştir.Bunun haricinde yaklaşık 500 km.lik halen kullanılmakta olan eski havagazı şebeke hatlarının rehabilitasyonu (polietilen hatlarla yenilenmesi) işleri 1995 yılında gerçekleştirilecektir.Büyük tüketimli ısı merkezlerinin do-ğalgaza dönüşüm işlerine devam edilecek ve 40'ın üzerinde büyü ilü-mü doğalgaza dönüşjürülecektn. füm bu çalışmalar için kullanılacak öz-kaynak miktarı 15 milyon Amerikan Dolarıdır. Bir de yepyeni uygulama olarak sayabileceğim Ön Ödemeli ve Akıllı Kartlı Doğalgaz Sayaçları var.İhalesi yapılmış bulunan ve ilk etapta iki ay içerisinde 10.000 adet olarak kullanıma geçireleçek bu sayaçlarla; şu an iki-ikibuçuk ay içerisinde gerçekleştirdiğimiz tahsilatımız peşin olarak gerçekleştirilerek kurumumuza önemli oranda gelir sağlanmış olacaktır. Sayaç okuma memurları kadrosuna gerek kalmadığından giderlerimiz açısından tasarruf sağlanacaktır.Aboneler,bütçesine göre ve güvenle gaz harcamalarını denetleyebileceklerdir. Kart sahibinin dışında,kartın bir başkası tarafında- "~aşka bir sayaçta kullanılması ke ikle mümkün değildir. Kart kullanıcısı tarafından satın alınan miktar,kart sayaca takıldığında sayaca en çok 200 saniye içerisinde sayaca kaydedilerek kullanıma açılıyor ve bir miktar kredi sağlanıyor.Örneğin satın alınan miktarın bitmesiyle gaz kullanımı kesil-miyor,bir borçlanma miktarı var.Yeni miktar satın alınıp sayaca yüklendiğinde otomatik olarak borç düşülüyor. Böylelikle kalıntı borçlar da ortadan kalkacaktır.Sayaç sökme işlemi yapılmayacaktır.
Bu sistem Avrupa ülkelerindeki uygulamalarda bile henüz çok yeni. Bir tek İngiltere ve -halya'nın belli bölgelerinde uygulamada. Türkiye'de de bu uygulama için Ankara ilk örneği oluşturacaktır.
