Doğalgaz şehir içi projelerinde yeni bir model: İzmit doğalgaz projesi

Ülkemizde doğalgazın öncelikle Ankara, İstanbul, Bursa, Eskişehir gibi büyük şehirlerde kullanılmaya başlanması çevre illerde de doğalgaz projelerini gündeme getiriyor.

Bu projeler içinde İzmit Doğalgaz Projesi kendine özgü "Yap-İşlet-Devret" modeli ile ilginç çözümler üretiyor. Projeyi yürüten İZ-GAZ'ın sayın Genel Müdürü Mustafa BİRİK ile gerçekleştirdiğimiz bu söyleşi de ayrıntılı bilgileri bulabileceksiniz.

TERMODİNAMİK: İZGAZ'ın kuruluşu ve oluşumu ile ilgili kısaca bilgi verebilir misiniz?

MUSTAFA   BİRİK:   İZGAZ,   15 Ekim 1992'de başlattığı kuruluş çalışmalarını Bakanlar Kurulu'ndan   yetki   aldığı   15   Haziran 1994'te tamamlamış oldu. İzmit, BOTAŞ'ın kapsamında idi. BO-TAŞ her yıl birer milyon TL'lık sembolik bir yatırımla bağlantısını sürdürdü. Kuruluş aşamamızda BOTAŞ'a ortaklık teklif ettik. Kabul edilmedi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile yazıştık. Bakanlık, % 100 dış kaynaklı kredi temin etmemizi ve konusunda uzman bir firma ile çalışmamızı öngördü. 2880 sayılı ihale kanuna göre 4 firmadan teklif istedik; SOFRE GAZ, SAE, British Gas, İtal Gas. İtal Gas belirtilen süre içerisinde teklif vermedi. British Gas % 67 kredi temin edebileceğini teklif etti. SAE ile SOFRE GAZ 600-700 milyon Franklık bir kredi paketi ile geldi. GAS DE FRANCE başkanlığında firma belirleneceğini söylediler. Kasımdan 1995'in Şubatına kadar görüşmeler sürdü. Kredi şekli, geri ödeme vs. gibi koşullar belirlendi. Hazine garantisi isteniyordu. 20 Şubat 1995'te hazine garantisi sağlandı. Bu tarih itibarıyla çalışmalar başladı.

TERMODİNAMİK: Şu an proje hangi firma müteahhitliğinde yürütülüyor?

MUSTAFA   BİRİK:    SAE   ve VINSAN'ın bir joinventure ortaklığı müteahhitliğini üstlenmiş durumda kontrolör firma ise SOFRE GAZ.

TERMODİNAMİK:   Projenin  uygulama çalışmaları hangi aşağıda,ne tür sorunlar oldu?

MUSTAFA BİRİK: İzmit, gerek coğrafi ve jeolojik yapı olarak gerekse yerleşim yapısı olarak güç çalışma koşulları yaratıyor. Önce gerekli çizim cihazları getirilerek topoğrofik çalışmalar yapıldı. İki büyük şantiye kuruldu. Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı ile teşvik alınması yolundaki bürokratik işlemlerimiz yaz ayı boyunca sürdü. Çalışmalara Ekim'de başlayabildik. Bursa örneğini takip ediyoruz. Bir bölgeyi ele alıyoruz. Tamamlanan bölgeye hemen gaz verilmeye başlanacak. Bu uygulamanın ilk örneğini Emlak Bank ve 2. Toplu Konut İdaresi tarafından yaptırılan konutlarının bulunduğu Yahya Kaptan bölgemizde vereceğiz. Tahminimce, bu yıl yaz aylarında Yahya Kaptan doğalgaz kullanabilecek BOTAŞ'la ölçüm istasyonları, gaz alımı konularında görüşmelerimiz sürüyor. Mart ayında Yahya Kaptan'ın testleri tamamlanacak. Yahya Kaptan'a döşenen polietilen boru, 7500 metredir. Tabi, İstanbul ve Ankara'da doğalgazdan önce havagazı uygulamasının oluşumu, bu illerde belli bir boyutta gaz kültürü yaratmıştı. İzmit'in ilk kez gaz kullanacak oluşu bir tür tedirginlik yaratıyor. Ama süreç içerisinde doğalgaz gibi birçok yönü ile cazip olan seçeneğin yaygınlaşacağını, ilgi göreceğini düşünüyorum.

TERMODİNAMİK: Gazın dağıtımı ile ilgili organizasyonu İZ-GAZ mı üstlendi?

MUSTAFA BİRİK: Şu an kuruluş aşamasında olan DOGAS, do-ğalgazın dağıtım ve servis hizmetlerini yürütecek. Fransa, kendi yasaları gereği DOGAS'in Fransız kanadını Gas de France başkanlığında SAE ve SOFREGAZ kon-so ımu olarak teşekkül ettirdi. Bizim yasalarımıza göre bir Türk Anonim Şirketi formunda kuruluyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın talimatlarına göre bir hizmet sözleşmesi imzalandı konsorsiyumla. Bu şirket İZ-GAZ'ın nam ve hesabına işletmeyi gerçekleştirecek.

TERMODİNAMİK: Yatırım maliyetleriniz ve yabancı kredi kullanımınızla ilgili bilgi verebilir misiniz?

MUSTAFA BİRİK: Bizim yatırım hacmimiz ve maliyetlerimizin biraz fazla olduğu düşünülüyor 11(^0 milyon USD'lık bir kredi alcMr Başka illerdeki uygulamalarla kıyaslayanlar tabii ki bu miktarı yüksek buluyor. Ancak yabancı kredi kullanımının taşıdığı doğal harcama kıstaslarının mevcudiyeti olduğu unutulmamalı. Yabancı kredi aldığınızda sonuçlarını peşinen kabul etmek zorundasınız.

Özkaynaklarla olmuyor. Dış kaynaklı kredi için devlet veya belediye destekli olmanız gerekiyor. Biz de bunu yaptık. Yabancı kredi kullanımlı projelerde malzeme alımları da krediyi temin eden ülke ve şirketlerin getirdiği sınırlamalar içerisinde yapılıyor. Yani yabancı kredi tabii ki pahalı para temin yöntemidir. Ama projenin gerçekleşmesi için sağlayabileceğimiz başka bir kaynak yok ise bu yöntemin makul karşılanması gerekir. Bu paranın 40 milyon $'ı şebekeye harcandı. Adapazarı 12 milyon $, Eskişehir 13 milyon $ diyorlar. Bu rakamlarla nasıl tamamlanacağını da birçok kişi merak ediyor. 12-13 milyon $ değilse de belki 20 milyon $'a mal edilebilir. Yabancı kredi ile de bu bedel daha pahalıya gelebilir. Dahili tesisatımıza 35-40 milyon $ harcanacak.

Bunu 20 bin konuta bölerseniz 150-160 milyon TL bir harcama getirecek. Bu bedele kombi vb. tüm unsurlar dahildir. Vatandaşa bu bedel, kredi gibi verilecek. Uygun vadeler ve ödeme planları teklif edilecek. Ama isteyen kendi olanaklarıyla da yaptırabilecek.

TERMODİNAMİK:   Projenin   ta marnında kaç metre çelik ve poli-etilen boru kullanılacak?

ALTAN ÖZCAN (İZGAZ Kontrolör Formen): Çelik boruda 12" lik 22.360 m, 8" lik 4.400 m., 6" lik 4.750 m., 4" lik 5.200 m. olmak üzere 36.710 metre, poli-etilen   boruda   125   mm'lik   8.079 m.. 110 mm'lik 93.J4S in., 63 mm'lik 220.072 m. olmak üzere 321.494 m. boru kullanılacak.

TERMODİNAMİK: Diğer uygulamalarla mukayese edildiğinde İzmit projesinde vurgulanması gereken özellikler nelerdir?

YAŞAR ARSLAN: Ana kollektö-rümüz 25 bar, içeride 4 bar sistemini uyguluyoruz. Diğer şehirlerdeki uygulamaların bir kısmından farklı olarak proje yürürken, süratle gaz kullandırma olanağı var. Kışa 10 bin konut gaz kullanabilecek. SCADA izleme sistemi kullanıyoruz. Malzeme teknolojimiz üstünlük sağlıyor. İç tesisat leasing usulü tamamlanacak. Bir diğer önemli özellik; Doğalgaz haritalarının çıkartılmış olmasıdır. Mevcut hatlar, en ufak bir sapma olmaksızın belirlenecek. İleride doğalgaz hatlarını % 99.9'luk bir isabetle tesbit edebilmiş olacağız. Hatların tamamında % 100 kaynak röntgeni kullanılıyor. Kaynakçı hatası maksimum % 2'yi prensiplerden biri 'az insan çok iş' projede muhtelif görevlerde yaklaşık  180 kişi çalışıyor.

TERMODİNAMİK: Verdiğiniz bilgilere çok teşekkür ediyoruz.