Yangınla Mücadele Mevzuatı ve TSEN 12845+A2 & NFPA20 Karşılaştırması

Yazan: Halil Kızılhan, Yüksek Makine Mühendisi / Pazarlama Müdürü, ALP Pompa Teknolojileri A.Ş. (ETNA), halil@etna.com.tr

Özet

Yangınla mücadele, günümüzde bina tekniğinin temel ve ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Düzenlenen yönetmelik ve standartlar ile can ve mal güvenliğini maksimum seviyede korumak birincil hedeftir. Bu hususta mevzuat birlikteliğini hedeflediğimiz Avrupa normları, ülkemiz için de referans niteliği taşımaktadır.

Ülkemizde yangınla mücadele konusundaki mevzuat incelendiğinde;

• Bakanlar Kurulunun 2015/7401 sayılı kararı ile Resmi Gazete’de 9/07/2015 günü yayımlanarak revizyonu gerçekleştirilen “Binaların Yangın Korunması Hakkında Yönetmelik”
• Temmuz 2012 tarihinde son güncellemesi yapılan “TS EN 12845 + A2; Sabit Yangın Söndürme Sistemleri, Otomatik Püskürtme Sistemleri-Tasarım, Kurulum ve Bakım“ isimli standart yangınla mücadele konusundaki yasal zeminin omurgasını oluşturmaktadır.

Bu çalışmamızda TSEN12845 + A2 standardının, yangın ve yangınla mücadeleye komple bir bakış açısı getirdiği, söz konusu standardın “sabit söndürme sistemini-yangın pompasını” detaylı bir şekilde tarif ettiği hususlarına değinilecek, “Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik” ile yasal mevzuat yönünden şahıs ve tüzel kişiliklere yüklenen sorumluluklar, TSEN 12845 + A2 standardının muadil NFPA20 normu ile tasarımsal, hidrolik, elektriksel vb. yönlerden karşılaştırılacaktır.

1. Yangın Mevzuatı – “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik”

Bakanlar Kurulunun 27.11.2007 gün ve 2007/12937 sayılı kararı ile Resmi Gazete’nin 19.12.2007 gün ve 26735 sayılı sayısında yayımlanan “Binaların yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’’ ve Bakanlar Kurulunun 09.07.2015 gün ve 2015/7014 sayılı kararı ile Resmi Gazete’nin 29411 sayılı sayısında yayımlanan “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümleri...

MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı; kamu kurum ve kuruluşları, özel kuruluşlar ve gerçek kişilerce kullanılan her türlü yapı, bina, tesis ve işletmenin, tasarımı, yapımı, işletimi, bakımı ve kullanımı safhalarında çıkabilecek yangınların en aza indirilmesini ve herhangi bir şekilde çıkabilecek yangının can ve mal kaybını en aza indirerek söndürülmesini sağlamak üzere, yangın öncesinde ve sırasında alınacak tedbirlerin, organizasyonun, eğitimin ve denetimin usul ve esaslarını belirlemektir.

MADDE 5- (1) Projeler, kanuni düzenlemeler yanında, yangına karşı güvenlik bakımından bu Yönetmelikte öngörülen şartlara uygun değil ise yapı ruhsatı verilmez. Yeni yapılan veya proje tadilatı ile kullanım amacı değiştirilen yapılarda bu Yönetmelikte öngörülen esaslara göre imalat yapılmadığının tespiti hâlinde, bu eksiklikler giderilinceye kadar binaya yapı kullanma izin belgesi veya çalışma ruhsatı verilmez.

(2) Tasarımcılar tarafından, bu Yönetmelikte hakkında yeterli hüküm bulunmayan hususlarda ve metro, marina, helikopter pisti, tünel, stadyum, havalimanı ve benzeri kullanım alanlarının yangından korunmasında Türk standartları, bu standartların olmaması halinde ise Avrupa standartları esas alınır. Türk veya Avrupa standartlarında düzenlenmeyen hususlarda, uluslararası geçerliliği kabul edilen standartlar da kullanılabilir.

MADDE 6- (1) Bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasından;

a) Yapı ruhsatı vermeye yetkili idareler,

b) Yatırımcı kuruluşlar,

c) Yapı sahipleri,

ç) İşveren veya temsilcileri,

d) Tasarım ve uygulamada görevli mimar ve mühendisler ile uygulayıcı yükleniciler ve imalatçılar,

e) Yapı yapılmasında ve kullanımında görev alan müşavir, danışman, proje kontrol, yapı denetimi ve işletme yetkilileri, görevli, yetkili ve sorumludur.

(2) Yangın söndürme ve algılama, duyuru ve acil aydınlatma gibi aktif yangın güvenliksistemlerinin yeterli olmamasından; projenin eksik veya hatalı olması veya standartlara uygun olmaması halinde proje müellifleri ve yapımın eksik veya hatalı olması veya standartlara uygun olmaması halinde ise müteahhit veya yapımcı firma sorumludur. Sistemin uygun çalışmaması işletmeden kaynaklanıyor ise, işletmeci kuruluş doğrudan sorumlu olur. Yangın güvenlik sistemlerinin yaptırılmasının gerekli olduğu yapı sahibine yazılı olarak bildirildiği halde, yapı sahibi tarafından yaptırılmamış veya standartlara uygun yaptırılmamış ise, yapı sahibi sorumlu olur.

(3) Bu Yönetmelik hükümlerine uyulmaması sebebiyle meydana gelen yangın hasarlarından dolayı;

a) Yapı inşasında yer alan yapı sahipleri, işveren ve işveren temsilcileri,

b) Tasarımda, uygulamada ve denetimde görevli mimar ve mühendisler,

c) Yapı denetimi kuruluşları,

ç) Müteahhitler, imalatçılar ve danışmanları kusurlarına göre sorumludur.

2. Türkiye Yangın Standardı “TSEN 12845 + A2”

TS EN 12845 + A2 (2012) standardı; EN 12845 + A2 (2009) standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi’nin (CEN) izniyle Türk Standartları Enstitüsünce oluşturulmuş “Türk Yangın Standardı”dır. Bu standardın oluşum sürecinde; CEN tarafından kabul edilen EN 12845 + A2 (2009) standardı esas alınmış olup, TSE Mühendislik Hizmetleri İhtisas Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 19 Temmuz 2012 tarihli toplantısında “Türk Standardı” olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

Standart ekleri ile birlikte 20 bölümden oluşmakta olup, 10. Bölüm yangın pompasını tarif etmektedir. 10. Bölüm incelendiğinde;

3. TSEN 12845’e Göre Yangın Pompası Hidrolik Performans Özellikleri Nasıl Olmalıdır?

TSEN 12845’ e göre yangın pompası, kararlı bir H(Q) eğrisine sahip olmalıdır.

Kapalı Vana Değeri: Pompanın kapalı vana değeri (Sıfır debide pompanın verebileceği maksimum basınç), anma değerinin %125’ ini geçmemelidir.

Anma Değeri: Talep edilen debi-basınç değerinin pompa hidrolik eğrisi üzerindeki kesiştiği nokta.

Maksimum Yük: Pompa gerektiğinde anma debisinin %140’ı kapasite çalışabilmelidir. Yangın pompası; anma değerinin %140 kapasitesinde çalışırken, basınç en fazla anma değerinin %70 mertebelerine kadar düşmelidir.

1. alan en istenilmeyen alan, 2. alan tasarımlanan pompa akışı, 3. alan istenen en büyük akış, 4. alan en çok istenilen alan olarak tanımlanmaktadır.

4. NFPA20 Nedir?

Amerikan Yangınla Mücadele Derneğinin (American Fire Protection Agency), yangın pompasını tarif eden 20 numaralı standardıdır.

NFPA20: Standart for the installation of Stationary pumps for fire protection

5. NFPA20’ye Göre Yangın Pompası Hidrolik Performans Özellikleri Nasıl Olmalıdır?

Kapalı Vana Değeri: Pompanın kapalı vana değeri (Sıfır debide pompanın verebileceği maksimum basınç), anma değerinin %140’ını geçmemelidir.

Anma Değeri: Talep edilen debi-basınç değerinin pompa hidrolik eğrisi üzerindeki kesiştiği nokta.

Maksimum Yük: Pompa gerektiğinde anma debisinin %150’ı kapasite çalışabilmelidir. Yangın pompası; anma değerinin %150 kapasitesinde çalışırken, basınç en fazla anma değerinin %65 mertebelerine kadar düşmelidir.

TSEN 12845 & NFPA20 Karşılaştırma Tablosu

TSEN 12845 & NFPA20 Karşılaştırma Tablosu

6. Sonuç

Gerek kentsel dönüşüm çabaları gerekse de yeni konut&ofis, AVM vb. ticari mekân talebinin canlı olduğu ülkemizde inşaat sektörü, lokomotif sektörlerden biri olup hızla gelişmektedir. Sektördeki bu hareketlilik bir noktada, bina bileşenlerine yönelik normların güncellenmesini, standartların tarif edilmesi zorunlu kılmaktadır. Bina mekaniğinin en önemli bileşenlerden biri “yangın güvenliği” olup, bu alanda Avrupa Birliği ile mevzuat uyumluluğunu sağlamak yönündeki irade doğrultusunda, Avrupa’nın yangın standardı olan EN12845 aynen baz alınarak TSEN12845+A2 adlı yangın standardımız oluşturulmuştur.

Bu çalışmamızda TSEN12845+A2 ile muadil NFPA20 normu teknik kriterler (hidrolik performans, malzeme özellikleri, elektriksel özellikler vb.) baz alınarak karşılaştırılmıştır. Teknik karşılaştırma sonucunda; özellikle hidrolik performans yönünden TSEN12845’in daha avantajlı olduğu, diğer özelliklerde ise her iki standardın aynı özelliklere sahip olduğu görülmektedir.

Kaynaklar

1. NFPA20, Standart for The İnstallation of Stationary Pumps for Fire Protection, 2013 Edition.
2. TSEN12845+A2, Sabit Yangın Söndürme Sistemleri-Otomatik Püskürtme Sistemleri-Tasarım, Kurulum ve Bakım, Temmuz 2012.
3. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, Temmuz 2015.