Hidroforlar

TARİF
Basıncı düşük bir akışkanı (genellikle su) belli bir reservuardan (bir depodan, bir kuyudan veya direk bir şebekeden) olarak, gereken basınç ve debide kullanıma sunan ve bunu yaparken sistem şartlarına göre tamamen otomatik olarak (insandan bağımsız bir şekilde kendi kendine) işletimini gerçekleştiren basınçlandırma sistemlerine sıhhi tesisatçıların dilinde hidrofor denilmektedir. Bu tariften hareket ederek bir hidroforda bulunması gereken ekipmanlar genellikle aşağıdaki tarzda gruplandırılabilmektedir (Resim 1).
a) Pompa veya pompalar grubu
b) Fonksiyon kontrol ve emniyet sistemi
c) Basınç algılayıcı sensör sistemi
d) Pnömatik veya hidropnömatik tank ve ilgili teçhizat
e) Kuru çalışmayı engelleme sistemi
f) Vana, çek valf, kollektör ve bağlantı elemanları
g) Taşıyıcı şase ve ayaklar

SINIFLANDIRMA
Hidroforların özelikleri incelenirken önce bir sınıflandırma yapılır.
Bu sınıflandırmaya baz olan kriterler genellikle ;
a) hidroforun kullanım yeri ve kullanım amacı
b) hidroforun tabi olduğu çeşitli norm ve standartlar
c) hidroforda kullanılan pompa cinsleri
d) hidroforun çalışma tarzını belirleyen elektro-hidro pnömatik kontrol sisteminin özellikleri olmaktadır.

Buna göre;

a) Kullanım yeri ve amacına göre hidroforlar

- Kullanma suyu
- Yangın söndürme suyu
- Springler sistemi
- Bahçe sulama sistemi
- Basınçlı proses suyu sistemi

hidroforları gibi bir gruplanmaya tabi tutulurlar.

b) Uygulanan norm ve standartlara göre hidroforlar

- DIN
- TSE
- VdS
- NFPA

gibi standartların öngördüğü özellikler aranmaktadır.

c) Kullanılan pompa cinslerine göre hidroforlar

- Kendinden emişli veya 
- Normal emişli 

olarak sınıflandırılmaktadır.

Kendinden emişli pompalardan
- Pistonlu pompalar ve  Jet pompalar (venturi orifisli)
Normal emişli pompalardan ise,
- Çok kademeli dikey tip santrifüj pompalar
- Tek ve çok kademeli yatay tip pompalar ve
- Periferik Pompalar
en çok kullanım bulanlardır.
Kendinden emişli pompalar emiş hattındaki havayı kendiliklerinden tahliye edebilerek, pompanın kendi seviyesinden daha düşük bir seviyedeki suyu da (örneğin bir kuyudan) emerek basınçlandırabilirler. Normal emişli pompalar ise imiş hattındaki havayı kendiliklerinden tahliye edemedikleri için, özel önlemler alınmadan, daha düşük bir seviyedeki suyu emerek basınçlandıramazlar. Bu tür pompaların problemsiz çalışabilmesi için, suyun pompanın emiş ağzına daha yüksek bir seviyeden doluyor olması gereklidir. Ayrıca hidroforlar kullanılan pompa sayısına göre de 

- Tek pompalı (Resim 2) ve
- Çok pompalı (Resim 3) olarak sınıflandırılabilirler.

Bunlardan çok pompalı olan hidroforlarda birden fazla pompa kullanımı
- Kapasite artırımı
- Otomatik yedekleme
- Kullanım ve servis ömrünün uzatılması ve
- Elektrik tasarrufu
amaçlarına yönelik olabilmektedir.

d) Elektro-hidropnömatik çalışma tarzlarına göre hidroforlar
- Kontrol ve emniyet sistematiğini içeren panonun elektromekanik veya elektronik işletim mantığı ve
- Pnömatik tank sisteminin özelliklerine göre de bir sınıflandırılmaya tabi tutulurlar.
Pnömatik Tank Sistemleri;
- Gazla basımçlandırılmış membranlı tank (Resim 4)
- Kompresörlü hava tankı ve
- Hava basıncı pompa vasıtasıyla takviye edilen tank tarzında olabilmektedir.

Kontrol ve emniyet sistematiğini içeren panolar ise;
- Açma/kapama, manuel/otomatik işletim seçim şalterleri
- İşletim ve arıza sinyalizasyonu
- Motor koruma ve emniyet sistemleri
- Pompalar arası sıralama ve rotasyon sistemi
- Kuru çalışmaya karşı korunma sistemi
- Salt sayısını sınırlama ve elektrik tasarrufu sistemi
- Periyodik aralarla otomatik test çalıştırması
- Arızayı ve aşınmayı önceden uyarı sistemi gibi fonksiyonların bazılarını veya tamamını yerine getirebilme kabiliyetlerine göre sınıflandırılabilirlerken bu fonksiyonları zamanla aşınan elektromekanik elemanlarla mı veya  aşınması olmayan elektronik elemanlarla mı yaptıklarına göre de bir değerlendirmeye tabi tutulmaktadırlar.

Kontrol ve emniyet sisteminin önemli bir elemanı da hidroforun basınç algılayıcı sensörleridir. Bunlar; 
- Elektromekanik çalışan Basınç Şalterleri
- Elektronik çalışan çok kontaklı sinya manometreleri 
ve
- Elektronik basınç sensörleri şeklinde olabilmekte ve hidroforun hem alt ve üst basınçlarının kontrolü, hem de bunların ayarlanması için kullanılmaktadır.

ARANAN ÖZELLİKLER
İyi bir hidroforda aranan özellikler yatırımcı ve kullanıcı (işletimci) açısından değişik açılardan değerlendirilebilir
(Resim 5).

Yatırımcının aradığı özellikler
- Düşük fiyat
- Kolay nakliye (hafif ve küçük hacim)
- Mümkün olduğunca küçük yer gereksinimi
- Kolay ve ucuz montaj
- Kolay ve mümkün olduğunca masrafsız işletmeye alma
- Sessiz çalışma ve şık görünüm
- Meşhur ve imajı yüksek marka

Kullanıcının (işletimcinin) aradığı özellikler
- Sessiz çalışma
- Mümkün olduğunca az elektrik sarfiyatı
- Bozulmadan uzun süre çalışabilme
- Mümkün olduğunca servis ve bakım gerektirmeme
- İnsan faktöründen bağımsız işletim
- Kolay ve konforlu ayar ve kullanım imkanı
- Mümkün olduğunca masrafsız servis ve bakım
- Meşhur ve imajı yüksek marka

Bu özellikler modern teknolojiyle üretilen günümüz hidroforlarında mevcut olup, genellikle aşağıda açıklanan tarzda gerçekleştirilmektedir:
a) Elektronik Kontrol/Emniyet Panosu 
İşletim mantığı mikro chipler üzerine yerleştirilmiş ve kullanım şartlarına göre programlanabilen ve üzerinde mümkün olduğunca aşınmaya maruz elektromekanik bir eıeman taşımayan.
b) Tüm elektrik ve hidrolik ekipmanıyla kendinden ayaklı bir şase üzerinde monteli paket tip Montaj ve işletim için gerekli her türlü vana, çek valf, kollektör ve diğer bağlantı elemanları üzerinde mevcut, ayak yüksekliği ayarlanabilen ve montajda ayrıca bir kaide gerektirmeyen.
c) İleri teknoloji ürünü pompa Çok kademeli, dikey tip. fevkalade sessiz çalışabilen, hidrolik verimi yüksek, elektrik motoru özel pompa tahriki için geliştirilmiş ve pompa çarklarına herhangi bir kaplin gerektirmeden direk akuple edilebilen ve mümkün olduğunca herhangi bir salmastıra gerektirmeyen (örneğin ıslak rotorlu motor sitemli pompa)
d) İleri teknoloji ürünü basınç sensörleri İşletim için gerekli basınç değerlerini tamamen elektronik olarak algılayan ve kuru çalışmayı engelleme sistemini herhangi bir seviye şalteri vs. gerektirmeden tamamen elektronik olarak gerçekleştirebilen ve basınç şalteri gibi aşınan elektromekanik elemanları olmayan.
e) Çok küçük hidropnömatik tank
Salt sayısı sınırlaması elektronik olarak gerçekleştiği için tank hacminin sadece otomasyon ve tesisatta oluşabilecek olası şokları absorbe edilebilme açısından gerekli olan hidrofor sistemi. Herhangi bir kompresör vb. ek teçhizat gerektirmeyen azot gazıyla basınçlandırılmış membranlı tank.
f) Doğru seçilmiş kaliteli malzeme
Anma çapları doğru seçilmiş, paslanma ve korozyon ihtimali olmayan malzemelerden üretilmiş vana kollektör vb. bağlantı elemanlarıyla birlikte sessiz çalışma ve uzun ömür amacıyla özel olarak hidrofor sistemleri için geliştirilmiş çek valf vb. malzeme kullanımı.