Avrupa Birliği Florlu Sera Gazları (F-Gaz) Yönetmeliği (517/2014) - 2

Yazan: Kadir İsa, Hayati Can, Friterm A.Ş.

Giriş

Yazımızın geçen sayıdaki ilk bölümünde Avrupa Birliği’nde (AB) 2006 yılında yayımlanan (EC) 842/2006 ve 2014 yılında revizyonu yapılarak 1 Ocak 2015 tarihinde yürürlüğe giren (EC) 517/2014 Florlu Gazlar Yönetmeliği’nin (F-Gaz), hidroflorokarbon (HFC) cinsi sera gazları içeren cihazlardan sorumlu işletmeci (operatör) ve servis elemanları için bir dizi yükümlülükler getirdiğini ifade etmiştik. İkinci bölümde, bu yükümlülüklere kısaca değinmenin yararlı olacağını düşündük.

Emisyonun Önlenmesi

Frigorifik kamyon, treylerler ve taşıt iklimlendirme cihazları dahil olmak üzere, içerdiği soğutkan miktarından bağımsız olarak soğutma, iklimlendirme ısı pompalarından sorumlu tüm işletmeciler;

- Kaçakları önlemek üzere teknik ve ekonomik olarak uygulanabilir tüm tedbirleri alma,
- Kaçakların tespit edilir edilmez mümkün olan en kısa sürede tamir edilmelerinden sorumludurlar.
Montaj, servis ve bakım hizmetleri, yönetmelik çerçevesinde tanımlanmış sertifikalara sahip personel ve şirketler tarafından gerçekleştirilmelidir.

Sızdırmazlık Kontrolleri

F-Gaz içeren sabit soğutma ve iklimlendirme sistemleri ile frigorifik kamyon/treylerler geçici olarak hizmet dışında olsalar dahi Yönetmelik’te belirtilen aralıklarda periyodik sızdırmazlık kontrollerine tabi tutulur. 5 ton eşdeğer CO2’den (hermetik olarak sızdırmaz bir sistem olarak etiketlendi ise, 10 ton eşdeğer CO2) düşük şarj miktarına sahip sistemler bu kapsam dışındadır. Kontrol sıklığı, sistemde bir kaçak izleme sistemi olup olmamasına göre değişkenlik göstermektedir.

Kaçak İzleme Sistemleri

Kaçak izleme sistemi; f lorlu sera gazı kaçağı tespit ettiğinde işletmeciyi uyaran kalibre edilmiş mekanik, elektriksel ya da elektronik cihazdır. 500 ton ve üstü CO2’ye eşdeğer F-Gaz içeren sistemler, sabit kaçak izleme ekipmanı ile donatılmalıdır. Kaçak izleme sistemi her 12 ayda bir mutlaka kontrol edilmelidir.

Soğutkanların Geri Kazanımı ve Islahı

Her türlü soğutma ve iklimlendirme ekipmanının işletmecisi, F-Gazların sistemden geri kazanılması, geri dönüşümü, ıslahı ve bertarafı konusunda gerekli düzenlemeleri yapmakla sorumludurlar. Bu işlemlerin gerektiği takdirde bakım ve servis işlemleri esnasında ya da ömrünü tamamlamış cihazların hurdaya ayrılması öncesinde ve gerek sabit soğutma-iklimlendirme sistemlerinde gerekse frigorifik kasalı kamyon ya da treylerlerde sertifikalı personel tarafından gerçekleştirilme zorunluluğu vardır.

Kayıtların Tutulması

5 ton veya üzeri CO2 eşdeğer F-Gaz içeren sabit soğutma-iklimlendirme sistemlerinin ve frigorifik kamyonların işletmecileri cihazın kayıtlarını tutmak zorundadırlar. Yerel yetkililer veya AB Komisyonu talep ettiğinde de beyan etmekle yükümlüdürler. Cihazın “hermetik olarak sızdırmaz” olarak etiketlendiği durumda, söz konusu kayıtlar 10 ton üzeri CO2 eşdeğer F-Gaz şarjına sahip sistemler için söz konusu olacaktır.

Etiketleme

Taşıt iklimlendirme sistemleri dahil tüm sistemler uygun tarzda etiketlenmelidir. Etikette, cihazın hangi F-Gazı içerdiği ve şarj miktarı yer almalıdır. Kolay ulaşılabilir olmalı, tercihen servis valflerinin yakınında bulunmalıdır. Cihaz hermetik ise bu bilgi etikette yer almalıdır. EC 517/2014’e göre 1 Ocak 2017’den sonra etikette şarj miktarının CO2 eşdeğeri ve aynı zamanda F-Gazın GWP’si de yer almak zorundadır. Cihaz pazara ilk girdiğinde söz konusu etiket üzerinde olmalıdır.

Teknik Personel ve Şirketlerin Sertifikasyonu Konusundaki Yükümlülükler

Yönetmelik, florlu sera gazlarının atmosfere bilerek salınmasını yasaklamaktadır. Aynı zamanda söz konusu F-Gazların sistemden sızmasını en aza indirmek için de önlemler içermektedir. Sertifikasyon, bir dizi faaliyet gerektirmektedir. Eski yönetmelikte (842/2006) altı çizilen bilgi ve becerinin yanı sıra yeni yönetmelik, F-Gazların kullanımının azaltılması ve uygun servis yöntemlerini de kapsayan eğitim ve sertifikasyon gereksinimlerini de içermektedir. EC 517/2015 sayılı yönetmeliğe bağlı olarak 18.11.2015 tarihinde EC 303/2008’in yerine yürürülüğe giren EC 2067/2015 sayılı minimum yeterliliklere ilişkin tebliğe göre sahip olunması gereken yeterlilikler dört kademeye ayrılmıştır.

Kademeli Azaltım

Kademeli azaltım takvimi ile AB pazarındaki HFC miktarının (CO2 eşdeğeri cinsinden) 2015-2030 döneminde % 79 oranında azaltılması planlanmaktadır. HFC’lerin toptan yasaklanması söz konusu değildir. Bununla beraber, CO2 eşdeğeri daha düşük olan HFC’lerin kullanımı amaçlanmaktadır.

Bazı F-Gaz İçeren Soğutma Sistemlerine İlişkin Servis ve Bakım Yasakları

AB’de 2020 itibarıyla, 40 ton CO2 eşdeğeri ve üstü soğutkan şarjına sahip soğutma sistemlerine, 2500 ve üstü GWP’ye sahip yeniden işlem görmemiş HFC kullanılarak servis verilmesi ve bakım yasaklanmaktadır. -50°C ve altı sıcaklıklarda soğutma yapan sistemler bu yasaktan muaf tutulmuştur. 2500 ve üstü GWP’ye sahip geri kazanılmış ve ıslah edilmiş HFC’ler uygun şekilde etiketlendikleri takdirde 2030 yılına kadar servis ve bakım amaçlı olarak kullanılabilecektir. 2500’ün altında GWP’ye sahip HFC’ler için herhangi bir servis ve bakım kısıtlaması yoktur.

Karışım Soğutkanların GWP Hesap Yöntemi

EC 517/2014 sayılı F-Gaz yönetmeliği Ek IV’de karışım soğutkanların hesap yöntemi aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir.

Karışımın GWP’si ağırlıklı ortalama ile hesaplanmaktadır. Karışımdaki her soğutkanın ağırlık cinsinden oranları GWP’leri ile çarpılmaktadır. Aksi belirtilmedikçe, f lorlu olmayan sera gazlarını da içermektedir.

[(Soğutkan %X x GWP) + (Soğutkan %Y x GWP) + … (Soğutkan %N x GWP)]
(%) ağırlık olarak oranı temsil etmektedir. Tolerans +/- %1’dir.

Flor içermeyen soğutkanların hesaplamada esas alınacak GWP değerleri aşağıdaki tablodan alınabilir. Bu listede yer almayan maddeler için GWP “sıfır” alınacaktır.

Tablo 4. Yaygın kullanılan soğutkan ve karışımlarının CO2 eşdeğeri cinsinden ağırlıkları

Değerlendirme

517/2014 sayılı AB F-Gaz Yönetmeliği, yoğun ticari ilişkiler içinde olduğumuz bu ekonomik topluluk ile sektörel ilişkilerimizde bazı değişikliklere neden olabilecektir. 2006 yılında yürürlüğe giren ilk AB yönetmeliğini muhtemelen referans alması beklenen uyumlaştırılmış F-Gaz Yönetmeliğinin de yakın gelecekte Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız tarafından yayınlanması planlanmaktadır. Bu nedenle yazımızın başlığını Avrupa Birliği Florlu Sera Gazları Yönetmeliği olarak düzenledik. İki bölümlük bu kısa yazı dizisinin, AB’deki söz konusu gelişmeler hakkında önceden bilgi sahibi olunması açısından yararlı olacağını umuyoruz.

Kaynaklar

- Kadir İsa, AB Florlu Sera Gazları (F-Gaz) Yönetmeliği, Friterm Yayınları No:3, Ekim 2016.
- National Contact Points for F-gases, http://ec.europa.eu/clima/policies/f gas/documentation_en.htm, Nisan 2016’da erişildi.
- European Commission, Directorate General Climate Action (DG Clima), http://ec.europa.eu/clima/policies/f-gas/index_en.htm, Nisan 2016’da erişildi.