Türk Şirketlerinin Ar-Ge Harcamalarında Rekor Artış

Türkiye’de gayrisafi yurtiçi ar-ge harcamaları, geçen yıl, bir önceki yıla göre % 18,8 artarak 17 milyar 598 milyon TL olarak gerçekleşti.  Turkishtime dergisinin “Ar-Ge 250” araştırması kapsamında incelediği 250 şirket de bu artışı doğruluyor. 2013 yılı ile kıyaslandığında şirketlerin ar-ge için ayırdıkları bütçede 1 milyar TL’yi aşan bir artış görülüyor.

2014 yılı içinde 807 milyon TL ar-ge harcaması yapan ASELSAN, Ar-Ge 250 listesinin 1 numarasındaki yerini bu yıl da korudu.  4 ar-ge merkezi bulunan şirketin beşinci ar-ge merkezi de yakında faaliyete girecek. Şirketin tüm ar-ge merkezleri, uluslararası CMMI sertifikasına sahip. Aselsan, ayrıca üniversitelerle işbirliği içinde 240 ar-ge projesi de gerçekleştirdi.

Türkiye’de ar-ge ekipleri güçlendi

Türkiye’de 2014’te tam zamanlı olarak toplam 115 bin 444 kişi, ar-ge personeli olarak çalıştı. Bir önceki yıla göre ar-ge personeli sayısındaki artış ise % 2,2 oldu. Geçmiş yıllar ile kıyaslandığında, 2014’te ar-ge 250 listesine 90 yeni şirket giriş yaptı.

2002-2014 döneminde patent başvuruları Türkiye genelinde 1.874’ten 12.375’e çıktı. Yerli patent başvurularının toplam patent başvuruları içindeki oranı 2002 yılında % 22 iken, 2014 yılında % 39,3’e ulaştı. Ar-ge’nin tüm alanlarda yerlileşme sürecine pozitif katkı sağlaması, şirketlerin temel stratejileri arasında. Özellikle Yiğit Akü şirketinin bu konuda agresif hedefleri var. Şirket, önümüzdeki dönemde elektrikli araçlara ve savunma sanayiine yönelik lityum pillerin ar-ge, üretim ve ticarileştirme faaliyetlerine yönelecek. MAN Türkiye, 2014’te tamamı ar-ge merkezinin sorumluluğunda TÜBİTAK destekli bir araç geliştirdi. Lion’s Intercity adıyla satılan araç, MAN’ın Almanya dışında geliştirdiği ilk araç olma özelliği taşıyor. KARSAN için de 2014 ilklerin yılı oldu. KARSAN markalı JEST ve ATAK araçları küçük boyutlarına rağmen bir otobüsün tüm özelliklerini sunuyor. Ar-ge 250 listesinde yer alan Kale Kilit, ar-ge faaliyetleri neticesinde ürettiği yeni ürünü “6. Seviye Çelik Kapı” ile dünya pazarında rakiplerine meydan okuyor. Beyaz eşya üreticileri ise, ar-ge faaliyetlerinde enerji tasarrufu üzerine yaptıkları çalışmalarla ön plana çıkıyor.

Şirketler ar-ge yatırımlarını artırdıkça güçleniyor ve dünya pazarında rekabet edebiliyorlar.  2014 yılı, ar-ge yatırımları açısından verimli bir yıl olduğu gibi gelecek yıllar için de olumlu bir hava yarattı.

Ar-Ge’ye Teşvik Yağıyor

Ar-Ge faaliyetleri kapsamında yapılan harcamalar için TÜBİTAK, KOSGEB, Kalkınma Ajansları ve Bilim Sanayi Teknoloji Bakanlığı gibi devlet kurumlarınca çeşitli oran ve tutarlarda parasal hibe destekleri sağlanıyor. Geçmiş yıllara kıyasla bu yıl desteklerde artış yaşandığı görülüyor.

Beş Önemli Şart

Sunulan Ar-Ge teşviklerinden faydalanmak için hangi projelerin ar-ge faaliyeti olarak değerlendirildiğinin bilinmesi gerekiyor. Buna göre istenen teşvikin aşağıdaki beş maddeden birini içermesi gerekiyor:

1) Bilimsel ve teknolojik alanlardaki belirsizliklerin açıklığa kavuşturulması amacıyla yeni teknik bilgi edinme

2) Yeni yöntemlerle yeni ürünler, malzemeler, sarf malzemeleri, cihazları, ekipman, prosedür ve sistemlerin geliştirilmesi ve tasarım/çizim çalışmaları yoluyla yeni teknikler ve prototipler üretilmesi

3) Yeni ve özgün tasarımlara dayalı yazılım faaliyetleri

4) Yeni ürünler, yöntemler, süreçler ve prosedürler araştırmak-geliştirmek

5) Bir ürünün kalitesini, standardını ve performansını artırırken, maliyetini azaltacak yeni teknikler ve teknolojiler araştırmak.

Ar-Ge Teknokentlerde Hayat Buluyor

Teknokentler Ar-Ge çalışmalarının bel kemiğini oluşturuyor. Bu teknoloji merkezlerinde geliştirilen fikirler, sanayicilerin sektörde fark yaratabilmesi için gereken çözümleri sunarak sürdürülebilir hızlı kalkınmanın kapılarını açıyor. Dolayısıyla teknokentlere yatırım yapan şirketler kazanıyor. Teknoparkların bünyesinde yer alan firmaların toplam ihracatı 20 milyar lirayı aşmış durumda. Teknoparklarda faaliyet gösteren şirketlere çok sayıda kolaylık sağlanıyor. Vergi mükellefi şirketlerin teknoparktaki yazılım ve ar-ge ‘ye dayalı faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar, faaliyete başlanan tarihten bağımsız olmak üzere 31.12.2023 tarihine kadar Gelir ve Kurumlar Vergisi’nden muaf tutuluyor.

Kimler ne diyor?

TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi

“Ar-ge çalışmalarının iktisadi büyümeye dönüşmesi, girişimcilikle mümkündür. Bu bağlamda, inovasyonu geliştirmek adına harcadığımız emekten en üst düzeyde verim almak için çalışıyoruz. 2015 yılının ilk 10 ayında, ülkemizde yaklaşık 90 bin yeni şirket kuruldu. Bu şirketlerin, inovatif, girişimci ve yüksek katma değer yaratan firmalar olarak varlıklarını sürdürmeleri ve yeni girişimlerle sayılarının daha da artması oldukça önemli. Bu konuda farkındalığın artmasının ise 2023 vizyonunu gerçekleştirme açısından çok önemli olduğunu düşünüyoruz.”

Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık

“Büyük ekonomiler arasına girme hedefimize ulaşmak için katma değeri yüksek ürünler ihraç eden bir konuma ulaşmayı planlıyoruz. Bunun için etkin işleyen bir yenilik ekosistemi oluşturacağız. Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu’nda 2023 hedeflerimizi; Ar-Ge Harcamaları/GSYİH %3, Özel Sektör Ar-Ge Harcamaları/GSYİH % 2, Araştırmacı Sayısı 300.000, Özel Sektör Araştırmacı Sayısı 180.000 olarak belirledik.”

TÜBİTAK Başkanı Arif Ergin

“Ar-ge merkezi sayısı ülkemizde hızla yükseliyor. TÜBİTAK olarak biz de Ar-Ge merkezlerinin tamamına yakınına destek veriyoruz. Ar-Ge’nin bir yaşam biçimi haline gelmesi için çalışıyoruz. 2012 yılında başlattığımız 1511 TÜBİTAK “Öncelikli Alanlar Araştırma Teknoloji Geliştirme ve Yenilik Destekleme” programı, ciddi bir eksikliği giderdi. Program kapsamında aktarılan hibe destek tutarı 140 milyon TL’ye ulaştı.”

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Ömer Cihad Vardan

 “Uluslararası işbirlikleri bağlamında üretim ve dağıtım süreçleri gibi ar-ge ve inovasyon süreçlerinin de küreselleşmesi gerekiyor. Bu süreç, Türkiye için önemli imkanları beraberinde getiriyor. Türkiye’nin onuncu ‘5 Yıllık Kalkınma Planı Raporu’nda da belirtildiği üzere ar-ge harcamalarının GSYİH’ye oranının 2018 yılında % 1,8’e çıkarılması hedefleniyor.”

İTÜ Rektör Yardımcısı Mehmet Sabri Çelik

“Kapsamlı projelerle üniversitelerimiz çağ atlayabilir Böyle bir yapılanma ülkemiz için çok önemli olan “tersine beyin göçü”nü hızlandıracak, ülkemize dönen akademisyenlerin yurtiçinde kalıcı olmalarını sağlayacaktır.”

YTÜ Rektörü İsmail Yüksek

“Bakanlık tarafından sağlanan ar-ge hibe ve destekleri, hem üniversiteler hem de sanayi için büyük önem taşıyor ve inovasyon odaklı ar-ge sürecinde teşvik edici ve itici bir güç oluşturuyor.”