Kapalı Ortamlar Virüsün Bulaşmasında Önemli Rol Oynuyor

Tüm dünyada bilim insanları, COVID-19’u neyin etkilediğini ve nasıl durdurulacağını anlamak için virüs üzerinde çalışıyor. Nemin bulaşmayı yavaşlatmadaki rolü üzerinde ortak bir sonuca varmamış olsalar da, İç Hava Kalitesinin (IAQ) bağışıklığın kurulmasındaki rolünü hepsi kabul ediyorlar.

COVID-19 ile mücadele için küresel araştırmalar yürütülüyor. Bir koronavirüs olarak sınıflandırılan bu virüs, diğer koronavirüslerin yayılma şekliyle benzerlik gösteriyor.
Bu küresel salgın için kesin etkili bir tedavi henüz keşfedilmemiş olsa da, virüs yayılımının sınırlandırılması olanaksız değil. COVID-19 virüsü gibi hava kirleticileri için en uygun (ve en uygun olmayan) ortamlar var ve bir ev veya işyerindeki hava kalitesinin doğru ayarlanması bulaşıcı hastalığı durduramasa da, bulaşmasını engelleyebilir.
9 Mart 2020’de Pekin’deki iki üniversiteden (Beihang Üniversitesi ve Tsinghua Üniversitesi) bir grup bilim insanı, bir araştırma raporu yayımlandı. Çin Ulusal Anahtar Ar-Ge Programı ve Çin Ulusal Doğa Bilimleri Vakfı tarafından desteklenen “Yüksek Sıcaklık ve Yüksek Nem COVID-19’un İletimini Azaltma” belgesinde yüksek sıcaklık ve yüksek nemin COVID-19 bulaşımını azalttığı sonucuna varıldı.
Belgede şu bilgilere yer verildi: “21-23 Ocak 2020 arasındaki günlük R değerlerini, müdahale edilmemiş bulaşma yoğunluğunu temsil edecek şekilde kullanarak, 100 Çin şehri için yapılmış doğrusal bir regresyon çerçevesinde, nüfus yoğunluğu ve kişi başına düşen GSYH’yi kontrol ettikten sonra bile, sırasıyla, yüksek sıcaklık ve yüksek bağıl nemin, COVID-19’un bulaşımını önemli ölçüde azalttığını gördük. Bulgumuz; yüksek sıcaklık ve yüksek nemin grip virüsünün bulaşımını azalttığına dair olan, açıklaması aşağıdaki iki olası nedenle yapılabilen, kanıtlarla uyumludur: Birincisi, grip virüsü düşük sıcaklıkta ve virüs taşıyıcı ortam olarak insan nefesinde daha stabildir, kuru havada daha uzun süre kalabilir. İkincisi, soğuk ve kuru hava aynı zamanda ortamdaki kişilerin bağışıklığını zayıflatabilir ve onları virüse daha duyarlı hale getirebilir. Bu mekanizmalar ayrıca COVID-19 bulaşımına da uygulanabilir. Sonucumuz; ayrıca yüksek sıcaklık ve yüksek bağıl nemin SARS koronavirüsünün yaşayabilirliğini azalttığına dair kanıtlarla da tutarlıdır.”
20 sayfalık bu belge, bilim insanlarının metodolojisini ve bulgularını ayrıntılı olarak ele alıyor. Belge; bir noktada, kayda değer bir şeye dikkat çekti: “Küresel salgının başlarında, Çin dışındaki COVID-19 salgınlarına kabaca bakacak olursak, görece daha düşük hava sıcaklığı ve daha düşük neme sahip ülkelerde (örneğin Kore, Japonya ve İran), daha sıcak ve daha nemli ülkelerle (örneğin Singapur, Malezya ve Tayland) karşılaştırıldığında, daha ciddi sonuçları olan bulaşma görüyoruz.”

Bulaşmayı önler mi?
Bu, optimum sıcaklık ve nemin, COVID-19 bulaşımını durdurduğu anlamına gelmez, ancak hava kalitesinin, COVID-19 gibi bir viral kirleticinin havada asılı kalma süresini ve havada yayılacağı yarıçapı etkileyeceğine dair kanıtlar vardır.
DewAir Corporation’ın CEO'su Jim Bridgeman, “Nemin virüsü gerçekten etkileyebileceği tek yer, kişinin virüsü enfeksiyon damlacığı olarak çıkardığı bulaşma zamanındadır. Yüzeye düştüğünde, nemin artık virüsün bulaşmasında bir rolü yoktur” dedi.
Havadaki nem seviyelerine göre davranış gösteren virüsler için teori; daha kuru havanın, havadaki damlacıkların hızlı bir şekilde emilmesine yol açtığı ve havanın enfeksiyon damlacıklarını ememediği yüksek nemli durumuna göre, virüsün havada daha uzun süre kaldığıdır.
Ancak; tüm bilim insanları ve araştırmacılar aynı fikirde değil. 17 Mart 2020’de Avrupa Isıtma, Havalandırma ve İklimlendirme Dernekleri Federasyonu (REHVA), binalar için bir COVID-19 kılavuzu yayımladı ve bu kılavuzda, nem, virüs bulaşımının azaltılmasında uygulanabilir bir seçenek olarak önemsenmedi.
Belgede “Binalarda bazı virüslerin yayılması, değişen hava sıcaklıkları ve nem seviyeleri ile sınırlandırılabilir. COVID-19 durumunda, bu maalesef bir seçenek değil, çünkü SARS-CoV-2 virüsü çevresel değişikliklere karşı oldukça dirençlidir ve sadece yüzde 80’in üzerindeki çok yüksek bağıl nem ve 30˚C’nin üzerindeki sıcaklıklara karşı hassastır (86 °F), bu ise binalarda termal konfor gibi başka nedenlerle ulaşılamaz ve kabul edilemez bir seçenektir” dendi.
Genel olarak, ASHRAE, genel virüs sağkalım oranlarını en aza indirmek için, nemi yüzde 30-60 arasında tutmayı ister ve Çevre Koruma Ajansı (EPA), ev ve bina sahiplerinin iç mekan nemini optimum aralıkta tutması gerektiğini kabul eder. Bununla birlikte, her virüs için ayrı ayrı belirli aralıklar belirlenmemiştir. 

Bağışıklığın artması
COVID-19 ile ilgili araştırmalar henüz ilk aşamalarındadır, sonuçlar henüz karmaşıktır ve sayısız değişkenden doğrudan etkilenmiştir. Bununla birlikte, HVAC yüklenicilerinin sağlık sorunlarının önlenmesinde ve halkın bağışıklık sistemlerinin güçlendirilmesinde bir rol oynadığını söylemek hâlâ mümkün.
Bridgeman, “Örneğin, bir kişi küf ve toz dolu bir evde yaşıyorsa ve alerjileri veya diğer solunum sıkıntıları varsa, COVID-19’a maruz kalmaları onlar için daha da kötüdür. HVAC sistem kurucular, herhangi bir yaşam alanı için çevreyi olabildiğince sağlıklı tutmaya ve müşterilerin tüm bağışıklık sistemlerindeki diğer tüm patojenleri ve stres faktörlerini en aza indirmeye odaklanmalıdır” diyor.
Nem, vücudun birçok doğal savunmasını desteklediği için insan sağlığı ile doğrudan bağlantılıdır.
Aprilaire’in yönetici danışmanı, mühendis John Bloemer, “Nem çok düşük olduğunda, doğal savunmanız zayıflamaya başlar. Burun kanallarınız, cildiniz ve boğazınız kurur. Nem eksikliği, vücudun doğal bağışıklık sistemlerini veya doğal hastalık önleme sistemlerini çökertmektedir. Bu yüzden çok kuru hava iyi değildir” diyor.
Aprilaire, 19 Mart’ta havadan bulaşan virüslere yönelik bir açıklama yayımladı ve şirket, düzgün çalışan bir ev içi havalandırma sistemine sahip olmanın, sağlıklı bir ev ortamını korumak için kritik olduğunu ve havalandırmanın kirleticilerin seyreltilmesine ve giderilmesine yardımcı olduğunu öne sürdü.
Bloemer “HVAC sistemlerini kuranlar, müşterilerine havalandırma cihazlarını açmalarını  ve çalışmaya devam etmelerini sağlamalarını, minimum düzeyde çalıştırmamalarını salık verebilir. Muhtemelen bu, yapabileceğiniz en iyi şey. Daha sonra, vücudun enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olan nemi kontrol etmek; sonra da partiküllerin tutulmasına yardımcı olacak iyi bir hava filtrasyonu sağlamak. HVAC sisteminin, havanın hava temizleyicisinden geçerek çalıştığından emin olun. Bu mesajlar sadece bu gün için değil, pandemi sonrası için de geçerlidir” diyor.

NEM ARALIĞI: Bu tablo, yaygın iç mekan kirleticilerine göre sıcaklık ve nem için en uygun aralıkları gösteriyor.