Header Reklam
Header Reklam

Fanlarda Erken Uyarıcı Dinamik (Kestirimci) Bakım Yöntemi

02 Haziran 2024 Dergi: Temmuz-2024
Fanlarda Erken Uyarıcı Dinamik (Kestirimci) Bakım Yöntemi

Gelişen teknoloji ile endüstride kullanılan makinalar her geçen gün karmaşıklaşan yapılarıyla üretim içerisinde yeri doldurulamaz bir hâl almaktadırlar. Bu makinaların durmaları halinde yol açacakları üretim kaybı ve bunun yol açtığı zarar da üretime katkı payları ile doğru orantılıdır. Bu durum makinaların bakıma olan gereksinimini ortaya çıkarmaktadır. Fakat eskiden bakım konusunda kullanılan teknikler artık gerek teknolojik gerekse verimlilik açısından geçerliliğini yitirmiştir. “Erken Uyarıcı Dinamik (Kestirimci) Bakım” fikri bu şekilde ortaya çıkmıştır. 

Tüm makinalar kullanım süreleri içerisinde bakım ve tamire gereksinim duyarlar. Makina bakımı, göz önünde bulundurulması gereken ekonomik bir öneme sahiptir. Makinaların çalışma koşulları altında yaydıkları titreşim, onların durumları hakkında fikir vermektedir. Bozulması beklenen makina veya parçaların yedeklerinin temin edilerek, zamanında değiştirilmeleri ile üretim kesinti süresinin en aza indirilmesi ve ikincil arızaların azaltılması sağlanır. Bu sayede fabrika üretimi en az kayba uğramış olur. Bunun için makinadaki herhangi bir fonksiyonel bozukluk, makinanın kendisi zarar görmeden belirlenmelidir. Bu, Sürekli İzleme Sistemleri kullanılarak titreşen makinanın yatak, mesnet, bağ vb. belirli kritik noktalarından belirli zaman aralıklarında aynı kalp grafiklerine benzer şekilde olan titreşim frekans spektrumları alınarak ve bu grafiklerdeki titreşim genliklerin zamanla değişimleri izlenerek yapılan Erken Uyarıcı Dinamik (Kestirimci) Bakım Yöntemi yardımıyla sağlanabilmektedir. Erken Uyarıcı Dinamik (Kestirimci) Bakım, yüksek yüklere maruz olan veya korozif ortamlarda çalışan makinalar için daha fazla önem kazanmaktadır. Örnek olarak fanlar, pompalar, kompresörler, türbinler, kazanlar vb. gösterilebilir.

Arıza Olduğu Zaman Bakım: 

Makinaların arıza yapıncaya kadar çalışmaları ve arıza halinde varsa parçanın yedeğinin devreye sokulması, aksi takdirde üretimin durdurularak makinanın bakıma alınmasıdır. Çoğunlukla yedek parça stoğu yüksek tutulan küçük tesislerde uygulanan bir yöntem olup, arızanın ne zaman oluşacağının bilinmemesi sebebiyle sağlıklı bir üretim planlamasının yapılamamasına yol açmaktadır. Ayrıca tüm parçaların yedeklerinin bulundurulması gerekliliği, malzeme stoğuna yapılacak ölü yatırımın yüksek mertebelere ulaşmasına neden olmaktadır. Bunun yanı sıra, bakım personelinin iyi eğitilmiş olması gerekmektedir. 

Zamana Bağlı Önleyici Bakım: 

Üretimde, plan dışında gerçekleşen durmaların büyük kayıplara yol açtığı hallerde, bakım önceden belirlenmiş zaman aralıklarıyla yapılmaktadır. Tüm makinaların tam bakımlı oldukları andan, makina toplamının %2’sinin arıza yapmasına kadar geçen zaman hesaplanır ve bakımlar bu zaman aralığı ile yapılır. Bu halde makinaların %98’inin bir sonraki bakıma dek hatasız çalışacağı varsayılmaktadır. Oysa deneyimler peryodik bakımın hata oranını düşürme yönünde bir etkisi olmadığını göstermiştir. Bu yöntemin dezavantajları, herşeye rağmen beklenmedik arızalarla karşılaşma olasılığı, belki de gerekmeyen bir bakım için boşa harcanan zaman, sökülüp takılan makinanın hassasiyetinin bozulması, tecrübeli personele ihtiyaç duyulması, makinanın tekrar rejim haline geçmesine kadar oluşan performans düşüklüğü olarak sıralanabilir. 

Erken Uyarıcı Dinamik (Kestirimci) Bakım ve Kullanıcıya Sağladığı Faydalar: 

Gelişen teknoloji ile birlikte ismi daha sık duyulmaya başlanan bir yöntemdir. Üretim sırasında makina üzerinden belli zaman aralıklarında alınan ölçümlerle elde edilen titreşim değerlerini izlemeye ve hatayı önceden farkedip, arıza oluşmasından hemen önce bakımı yapmaya yöneliktir. Böylece sadece gerektiğinde bakım yapılarak gereksiz zaman kayıpları ve maliyet artışları önlenmiş olur. Düzenli titreşim ölçümleri ile makinalardaki hatalar belirlenebilir ve gelişimleri izlenebilir. Elde edilen verilerin incelenmesiyle titreşim değerlerinin tehlike sınırını ne zaman aşacağı ve makinanın ne zaman bakıma alınması gerektiği kestirilebilir. Bu sayede büyük arızların ve bunlardan kaynaklanabilecek ikincil problemlerin önüne geçilmiş olur. 

Ekonomik 

• Duruş süresi (bakım giderlerinin 2/3’ünü oluşturmaktadır) azaltılarak bakım giderlerinde kazanç sağlanması 
• Yedek parça ve işgücü maliyetinde tasarruf yapılması 

Teknik 

• Arıza oluşmadan önce uyarılma 
• Yanlış alarm sayısında azalma 
• Tüm hata çeşitlerini tespit edebilme olanağı 
• Tesisteki diğer sistemlerle iletişim ve veri transferi olanağı 
• Çok kullanıcılı ortam 

İşletme 

• Makinaların ve personelin en iyi şekilde korunması 
• İkincil arızaların önlenmesi 
• Gereksiz bakım işlemlerinin önüne geçilmesi 
• Beklenmeyen duruşların önlenmesi ve üretim planlamasının en verimli şekilde yapılabilmesi 

Organizasyon 

• Personel sayısında azalma 
• Personelin zamanını daha önemli olabilecek konulara ayırması 
• Daha kaliteli ve verimli bir çalışma 
• Üretim ve bakım birimleri arasında iş birliği 
• Tüm dönel elemanlı makinaların durumları hakkında bilgi sahibi olma 

Kaynak: AIRONN Fan Mühendisliği - I