COVID-19 İç Mekan Hava Kalitesinin İzlemesinin Önemini Gözler Önüne Serdi

COVID-19 salgını henüz engellenemezken, viral bulaş riskini en aza indirmede kapalı alanların çok önemli bir rol oynayacakları inkar edilemez.
Son zamanlarda yapılan bir çalışma, iç hava kalitesinin (IAQ) artırılmasının, virüslerin aerosol bulaşını azaltmada, nüfusun %50-60'ını aşılamak kadar etkili olabileceğini öne sürdü1.
Bina sakinleri geçici olarak iş yerlerine geri döndükçe, bina sahipleri, işletmecileri, riski en aza indirmek ve kiracılarına güven vermek için belirli davranış değişikliğine yol açacak direktiflerin yürürlüğe girmesiyle birlikte, binaların operasyonel performansını mümkün olan en iyi şekilde optimize etmekle zorlanıyor.
Kanser de dahil olmak üzere bilişsel işlevlerin zarar görmesi ve hastalık riskiyle önemli bağlantıları olan iç mekan çevre kalitesine ilişkin geçmişteki çabalar, tipik olarak karbondioksit, uçucu organik bileşikler (VOC'ler) ve parçacıklı maddeye (PM) odaklanmıştır. Bununla birlikte, günümüzdeki tehditler; nem, sıcaklık ve aydınlatmayı kapsayan daha geniş bir odaklanmaya yol açmıştır ve bunların tümü virüslerin etkin kalabilmesi, bağışıklık sistemlerinin sağlığı ve enfeksiyon potansiyelini belirlemede önemli bir rol oynamaktadır.
Aerosol iletiminin karmaşıklığı
Bildiğimiz gibi, SARS-CoV-2 virüsü esas olarak bir kişi öksürdüğünde, hapşırdığında veya konuştuğunda salınan solunum damlacıkları yoluyla yayılır. Bu tür damlacıklar ağırlıklarından dolayı havada asılı kalamaz, hızla yere veya yakındaki bir yüzeye düşer. Bir virüsün bir yüzeyde hayatta kalabileceği süre, yüzey tipi ve hava sıcaklığı ve nem dahil çevredeki ortam gibi çok sayıda faktöre bağlıdır.
Aerosol şeklindeki daha küçük damlacıklar, büyük damlalardan daha uzağa gider ve daha uzun süre havada kalır. Araştırma, COVID-19'un bu şekilde etkili bir şekilde iletildiği sonucuna henüz kesinlikle varmadı, ancak bu yönde anlamlı kanıtlar var. Bu, Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO), enfeksiyon riskini %47'ye varan oranlarda azaltabilecek yüksek kaliteli filtrasyon uygulaması gibi aerosol iletimini yönetme konusundaki rehberliğinde yansıtılmaktadır2.
Kuru havada, damlacıklar hızla buharlaşır, bu da daha yavaş düştükleri, havada daha uzun süre kaldıkları ve daha fazla hareket ettikleri anlamına gelir (farklı nedenlerden dolayı, yüksek bağıl nem seviyelerinde benzer bir etki gözlemlenir). Sonuç olarak, araştırmalar, İngiltere ofislerinde genellikle kış aylarında bulunabilen düşük nem seviyelerinde virüslerin bulaşıcılığının, optimize edildiğinde yaklaşık %18 olabilmesine kıyasla yaklaşık %74 olduğunu göstermektedir3.
Binalar birbirinden benzersizdir ve iç mekan iletimlerini yönetme yaklaşımları da farklı olmalıdır.

Bu konudaki rehberlik, çeşitli kaynaklardan edinildiği için, genellikle ısıtma, havalandırma ve iklimlendirme (HVAC) sistemlerinin konfigürasyonuna ilişkin sadece genel ifadelerde bulunulduğundan, bina operatörleri binaların kendine özgü koşullarını gözden kaçırmamak için dikkatli olmalıdır. Örneğin, dış mekan havalandırmasının artırılması, bir bina için sağlam bir strateji olabilir, ancak diğerinde zayıf sıcaklık ve nem oluşturarak bağışıklık sisteminde bir zayıflamaya ve viral bulaş riskinde genel bir artışa yol açabilir.
İşyerine güvenli bir şekilde dönme konusunda “güven” nasıl oluşturulur?
Bu tür rehberlik edecek direktifler şüphesiz yararlıdır ancak körü körüne takip edilmemelidir. Bunun yerine, IAQ monitörlerinin veya geliştirilmiş test protokollerinin kurulumunu içerebilecek operasyonel değişikliklerin etkisini ölçmek için IAQ politikaları, yapıya özgü stratejiler ve geri bildirim döngüleri oluşturmak giderek daha önemli hale geliyor. Virüsleri doğrudan takip edebilen sensörler hala geliştirilme aşamasındayken, artık proxy'ler ve burada bahsedilen faktörlerin bir kombinasyonuna dayalı olarak, gerçek zamanlı iletim riskinin izlenmesi için kullanılabilecek endeksler ve gösterilebilir stratejiler sağlayan, viral bulaş riski için IAQ geliştirmeyi kapsayan sertifika çerçeveleri bulunmaktadır.
Nihayetinde, bina sahiplerinin ve operatörlerinin, kiracılarına işyerine güvenli bir şekilde dönme konusunda güven vermek için bir dizi araç ve stratejiden yararlanmaları gerekecektir. Bununla birlikte, etkili bir yaklaşımın yapıya özgü olması gerektiği ve özellikle daha önce çevresel olarak kabul edilmiş olabilecek daha geniş çevresel faktörlerle ilgili olarak hava kalitesinin izlenmesine ve yönetimine daha fazla odaklanılması gerektiği açıktır.

KAYNAKLAR
Smieszek, T., Lazzari, G., & Salathé, M. (2019). Assessing the Dynamics and Control of Droplet- and Aerosol-Transmitted Influenza Using an Indoor Positioning System. Scientific Reports, 9 (1)
Azimi, P., & Stephens, B. (2013). HVAC filtration for controlling infectious airborne disease transmission in indoor environments: Predicting risk reductions and operational costs. Building and Environment, 70, 150-160.
Noti, J. D., Blachere, F. M., McMillen, C. M., Lindsley, W. G., Kashon, M. L., Slaughter, D. R., & Beezhold, D. H. (2013). High humidity leads to loss of infectious influenza virus from simulated coughs. PloS one, 8 (2), e57485. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0057485
Kaynak: Dünya Yeşil Bina Konseyi (WGBC)
https://www.worldgbc.org/news-media/covid-19-brings-indoor-air-quality-monitoring-upfront