Bloomberg HT’de Ekonomik ve Çevre Dostu Isı Pompası Sistemleri Anlatıldı

Bloomberg HT televizyon kanalında yayınlanan ve sunuculuğunu İSKİD Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Can Topakoğlu’nun yaptığı “Dünya için Bir Şey Yap” programının 20 Kasım Cumartesi günü yayınlanan 5.bölümünde, Daikin Türkiye Yönetim Kurulu Üyesi Zeki Özen ve Form Şirketler Grubu İş Geliştirme Müdürü Pınar Gürler konuk oldu. Programda ısı pompası sistemlerinin enerji ve çevre dostu özellikleri, türleri ile Türkiye ve özellikle Avrupa pazarındaki mevcut konumu ele alındı.
Isı pompaları konusunda programda özetle şu bilgiler izleyenlerle paylaşıldı:
“Nüfus artışı, enerji talebinin de artmasına yol açıyor. Enerji kaynakları azalırken, enerji maliyetleri de artıyor. Fosil kaynakların çevresel zararlı etkileri nedeniyle yenilenebilir enerji kaynakları, enerji tasarrufu ve verimliliği öne çıkıyor. Bu nedenle ısı pompası sistemleri giderek daha fazla adından bahsettiriyor.
Isı pompaları, ısısını aldığı doğal kaynağa göre adlandırılıyor: Hava, Su ve Toprak Kaynaklı Isı Pompaları… Isı pompaları enerjiyi düşük yoğunluktan yüksek yoğunluğa taşıyor ve ürettiği enerjinin yaklaşık %75-80 kadarını doğal kaynaktan, yani ücretsiz olarak elde ediyor.
Evlerdeki buzdolapları ve split klimalar da aslında bir tür ısı pompalarıdır. Isı pompalarının klasik sistemlere göre enerji verimliliği oldukça yüksektir. COP’leri (Performans Katsayısı: Yapılan iş karşılığında sağlanan yararlı ısıtma veya soğutma oranı) 5’e çıkabilmektedir. Yani aldığı bir birim enerjinin 5 katı ısıtma veya soğutma performansı sağlayabilmektedir.
Hava kaynaklı ısı pompalarının ısıtmadaki verimi, dış hava sıcaklığı çok düştüğünde azalmaktadır. Bu nedenle kombi ile entegre hibrit sistemler kullanılmaktadır. Hava kaynağında sıcaklık aralığı -40 ile +40 °C arasında değişkenlik gösterebilir. Bu değişkenlik suda +5-20/25 °C, toprakta ise +10-20 °C arasındadır. Değişkenliğin en dar aralığa sahip olduğu kaynak, topraktır. Bu nedenle verimi de en yüksek olan ısı pompaları, toprak kaynaklı olanlardır. Toprak kaynaklı ısı pompalarının kurulumunda dikey veya toprak altına serme metotları uygulanabilmektedir. Metot konusunda söz konusu projenin talepleri, özellikleri belirleyici olabilmektedir. Dikey kurulumlarda şöyle bir avantaj söz konusu olabilmektedir: 5 metre ve daha derinde toprak sıcaklığı sabitlenir, örneğin bu, İstanbul için 17 °C’dir. Sistem kapasitesine göre kullanılacak boru çapları ve aralıkları hesaplanmaktadır.
Göl, nehir, deniz ve yeraltı suları gibi kaynakların kullanılmasında önemli avantajlar elde edilen uygulamalar mevcuttur. Örneğin Antalya’da bir AVM, falezlerden gelen 17 °C yeraltı suyunu kullanarak, dış hava sıcaklığı 40 °C iken çok düşük maliyetle soğutma sağlayabiliyor.
İlk yatırım maliyeti en düşük ve kurulumu en kolay tipler olan hava kaynaklı ısı pompaları, en yaygın kullanılan tiplerdir. 1945-1950’li yıllardan beri Avrupa’da ısı pompaları kullanılmaktadır. Toprak ve su kaynaklı ısı pompalarının en çok kullanıldığı Avrupa ülkeleri, İskandinav ülkeleridir. Avrupa’da iklim değişikliği ile mücadele konusunda çok rijit hedefler mevcut. Bu nedenle ısı pompalarının yaygınlaşma hızı oldukça yüksek. Örneğin 2015’te 277.000 adet olan ısı pompası hacmi, 2020’de 677.000’e çıkmıştır. İngiltere, 2028 yılı için 600 bin adet ısı pompası hedefi koydu. Avrupa genelinde ısı pompası oldukça güçlü olarak teşvik ediliyor. Özellikle 15 ülkede, hatırı sayılır teşvikler mevcut.
Türkiye’de özellikle ılıman iklime sahip ve doğalgazın bulunmadığı illerde tercih edilen ısı pompaları genellikle hava kaynaklı tiplerdir. Doğalgazın bulunmadığı illerde, ısı pompalarının kendisini geri ödeme süresi kısalmaktadır. Bu ise ısı pompalarına ilgiyi artırmaktadır. Isı pompalarının ilk yatırım maliyeti, klasik bir sisteme göre 2 - 2,5 kat olabilmektedir. Ancak aylık enerji tüketimleri klasik sistemlerin yarısı kadar olduğu için, işletme maliyetlerindeki avantajla kendisini 4 veya maksimum 5 yılda geri ödeyebilmektedir. Ayrıca klasik kombiler, güneş enerjisi gibi sistemlerle kombine edilemezken, ısı pompaları yenilenebilir kaynaklarla veya klasik sistemlerle kombine edilebilmektedir.
Türkiye’de de ısı pompaları için teşvikler söz konusudur. Isı pompalarının klasik sistemlerin maliyetleri ile arasındaki fiyat farkı, vergiden muaf tutulabiliyor ve bazı projeler için 10 bin Euro’ya varan yatırım teşvikleri bulunuyor. Ama yine de ısı pompaları konusunda Avrupa’nın gerisinde olduğumuzu söyleyebiliriz. Örneğin Fransa’da 177 bin, Almanya’da 120 bin, Polonya’da 50 bin adetlik ısı pompası kurulumu karşısında Türkiye’deki adet sadece 10.000’dir. Ancak, Türkiye ısı pompası kullanımını taahhüt etmiştir. Isı pompası Türkiye pazarının giderek ivmelenmesi mümkün görünmektedir.”