Türbosan Türbomakinalar Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Türboşan A.Ş. 1971 Haziran ayında 8 yüksek mühendis ve bir ekonomist tarafından kurulmuştur. Önce sulama pompalarına dönük imalatla işe başlayan kuruluş, daha sonra mühendislik hizmetleri ağırlıklı, özel pompalar imal etmeye başlamıştır.
İhale konusu özel pompa ve mekanik teçhizat imalatı, bilindiği gibi, ilgili şartname maddelerine uygun, debi, basma yüksekliği, verim, güvenilir maksimum emme derinliği gibi performans değerlerini gerçekleyebilmek için hidrolik dizayn, konstrüksiyon, proje, imalat teknolojisi vb. teknik hizmetlerin yerine getirilmesini gerektirir. Bu nedenle, özel pompa imalatına yönelince, başta mühendislik kadroları olmak üzere, teknisyen, uzman işçi kadrolarını kurmak ve özel bir konu olan hidrolik dizayn konusunda eğitmek gerekir. İşte bu nedenlerle Turbosan A.Ş. gerek kadro gerek yatırım ve sermaye yönünden kısa sürede gelişmiştir. 1978 yılında sermayesini büyütmek ve atılım yapmak üzere Silkar Holding grubu ile birleşmiştir. Yurt dışında benzeri imalatçı yabancı firmaların yaptığı gibi, araştırma-geliştirme laboratuvarlarını kurmuş, model çalışmalarını hızlandırmış ve makina parkını yenilemiştir.
TURBOSAN A.Ş., 22 yıllık deneyimi, proje ve model arşivi ve güçlü kadrosu ile Türkiye'nin önde gelen pompa imalatçısı durumuna gelmiştir. Bünyesinde, ikisi Dr. Müh. olmak üzere 18'e yakın Y. mühendis ve mühendis çalıştırmaktadır. 1992 yılında, yalnız araştırma-geliştirme için üç milyar TL'ye varan bir yatırım gerçekleştirmiştir. Pompa ve benzeri su makinaları imalatında, hidrolik dizayn denilen pompanın organlarının tasarım, projelendirme, çizim olayı, teknolojisi ileri ülkelerde olduğu gibi, Turbosan A.Ş.'de de bilgisayar programları ile gerçekleştirilmektedir. 6000 m2 kapalı saha içindeki makina parkı, ikisi fabrikada, biri Tepeören (Kurtköy)de olmak üzere üç modern deney merkezleri ile üretimini kalite, performans ve konstrüksiyon özellikleri yönünden en ileri seviyeye getirmek için büyük adımlar atmaktadır. Şirket mülkiyetindeki Kurtköy-Tepeören Deney ve Araştırma Merkezi, 43 bin m2 saha üzerine kurulmuş olup. 500 kW'a kadar pompaların veya küçük su türbinlerinin denenmesine müsaittir. Geçen yıl yapılan AR-GE yatırımı ile bu stand daha modernize edilmiş ve en hassas ölçü aletleri ile donatılmıştır. Üniversiteler dahil, Türkiye-mizde bu büyüklük ve kapasitede başkaca Deney ve Araştırma merkezi mevcut değildir. Bu nedenle, böyle büyük ve değerli bir yatırımdan yararlanmak üzere İstanbul Teknik Üniversitesi Rektörlüğü ile özel bir protokol imza edilmiş ve söz konusu deney standı İ.T.Ü.'nün istifadesine açılmıştır.
TURBOSAN A.Ş. Teknik işbirliği yapmak üzere, tanınmış yurtdışı firmaları ile sürekli temas halindedir. Monopomp yapımı için "PCM-Moineau Pumps" -Fransız- firması ile lisans anlaşması yapmış olup volümetrik-monopomp imalatını sürdürmektedir. Ayrıca İngiliz SPP firması -İtalyan Caprari firması ile teknik işbirliği çalışmaları yapmakta, uzakdoğuya (Tayland, Singapur-Hong Kong) özel yapıda pompa ihraç etmektedir. Suriye, Ürdün, Mısır gibi Ortadoğu ülkelerine, İtalya, İngiltere, Kanada gibi batı ülkelerine de ihracatımız sürmektedir. İtalya Caprari firması ile üç yıla yakın süredir, teknik işbirliği çerçevesinde çalışılmakta ve TSE Belgesi'de alınan ürünleri, temiz su dalgıç pompaları, yurt içinde pazarlanmaktadır. TURBOSAN A.Ş. ürünleri hakkında kısa bir bilgi vermek gerekirse başlıca ürünler 4 grup halinde toplanabilir.
1- Tarımsal Sulama Amaçlı Pompalar : Seri üretim metodu ile üretilen tarımsal amaçlı sulama, yağmurlama pompalan ve motopompları, bu çerçevede, traktör kuyruk milinden hareket alan redüktörlü sulama pompaları, Briggs-Stratton benzin motorlu motopomplar ve çeşitli sulama, yağmurlama pompalan sayılabilir. Bunlar, mühendislik hizmetleri tamamlanmış, araştırma-geliştir-me sürecinden geçmiş, seri halinde üretilen pompalardır.
2- Standart Tip Pompalar : Bunlar kısmen seri olarak veya sipariş üzerine üretilen pompalardır. Bu tip pompalarda da mühendislik hizmetleri tamamlanmış, araştırma-geliştirme ile projesi, modeli son şeklini almış, iş emirleri ile üretilen pompalardır. Bu kapsamda, çeşitli, su ve yağ ile soğutmalı, motoru da su içine çalışabilen pis su dalgıç pompalan, drenaj pompaları (DAS, DAÇ, PARPO, DAP, PASKAL vb. tip), küçük ve büyük kapasitede çeşitli NORM pompalar, proses pompaları, küçük kademeli pompalar, ÇAP tipi monoblok pompalar vb. sayılabilir. Bu tip pompaların modelleri hazır olup ayrıca proje vb. mühendislik hizmetleri gerektirmez. Siparişin özelliğine göre bazı küçük konstrüksiyon tadilatlan yapılabilir.
3- Özel Tip Pompalar : İmalatın ağırlığını teşkil eden ve önemli derecede mühendislik hizmetleri gerektiren büyük kapasitede pompalardır. Genellikle ihalelere dönük, yeni proje, hidrolik dizayn, özel konstrüksiyon çalışmalan gerektiren bu pompalar, şartnamelerde belirtilen özelliklerde ve performans değerlerini gerçekleştirecek tarzda imal edilirler. Birçoğu için küçültülmüş model üzerinde araştırma-geliştirme çalışmaları yapmak gerekir. TURBOSAN A.Ş.'nin 22 yıllık deneyimi, geliştirilmiş model ve proje arşivi, yetişmiş uzman kadrosu bu tip pompaların imalini kolaylaştırmaktadır. Eksenel ve yarı eksenel pompalar (EKS-E, EKS-K), çift girişli pompalar (ÇEP), büyük kademeli pompalar (KOT, KAT), tüplü dalgıç pompalar (DAE, DAK), kolonlu pompalar vb. bu gruptan sayılabilir. Bu tip pompalara örnek olmak üzere geçen yıl imal edilen ve teslim edilen GİRNE Termik Santralı soğutma Suyu pompala-n verilebilir. Deniz suyu ile çalışacağı için tamamı paslanmaz çelikten yapılan düşey eksenli kanşık akımlı bu pompalar (EKS-K 1000) 3 adet olup, beheri 15.4 m. basma yüksekliğine, saatte 8840 m3 suyu basmakta ve 590 d/d ile dönmektedir. Pompayı çeviren elektrik motoru ise düşey eksenli 520 kW gücündedir. Bu pompalar, özel dizayn edilmiş ve 1/2 oranında küçültülmüş model üzerinde araştırma-geliştirme yapılarak son şeklini almıştır.
DSİ'den alınan bir diğer ihale (baklan) konusu pompalar, bu pompalardan gerek kapasite ve gerekse boyut bakımından daha büyüktür.
4- Özel İmalat: Bir diğer grup imalat ise, genelde ihale kapsamında istenilen kelebek vana, çekvalf, de-montaj parçası vb. mekanik teçhizattır. Bu tip imalat da, özel proje ve konstrüksiyon gerektiren mühendislik hizmetleri ağırlıklı imalattır. Bu kapsamda 1800 mm çapa kadar, motor kumandalı kelebek vana ve çeşitli hidrolik kumandalı kombine vana imal edilmektedir.
Bu gruba dahil edilmek üzere, köy santralları için Su Türbini imalatından söz edilebilir. Tamamen özel hidrolik dizayn ve proje çalışmaları ile imal edilen su türbinlerinden bugüne kadar en küçüğü 100 kVA, en büyüğü 1000 kVA olmak üzere 20 adet su türbini imal edilmiş ve işletmeye alınmıştır. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü'ne bağlı Köy Elektrifikasyon Dairesi kapandıktan sonra. bir iki özel sipariş dışında, su türbini imalatı cazibesini kaybetmiştir. Bu imalatlann dışında, İtalya Caprari firması ile teknik işbirliği çerçevesinde, temiz su dalgıç pompalannın ve gene İtalyan firması Majmar'ın sirkülasyon pompalarının satış ve teknik hizmetleri TÜRBOSAN'ca yapılmaktadır.
TURBOSAN A.Ş.'nin tüm ürünleri için TSE belgesi alınmıştır. Ayrıca, ürünlerinin tamamı için gerçek garantiler mevcuttur.
TURBOSAN bünyesinde kurulu "Satış Sonrası Teknik Hizmetler Müdürlüğü" kadrosu ve Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde hizmet gören yetkili servisleri, ürünlerin satış sonrası servis hizmetlerini görmek, işletmede karşılaşılan sorunları çözmek ve yedek parça ihtiyaçlarını karşılamak için hazırdır.
TURBOSAN A.Ş., bunların dışında güçlü teknik kadrosu ile gerek pompa seçiminde, ihtiyacın uygun şekilde ve isteğe uygun olarak karşılanmasında ekonomik çözümler bulunmasında her türlü danışmanlık hizmetlerini de vermektedir.
Prof. Dr. Behçet Kaya BAYSAL
1930'da Balıkesir'de doğdu, ilk, orta tahsilini Balıkesir'de tamamladı. 1947-48 öğretim yılında İ.T.Ü. Makina Fakültesi'ne girdi ve 1953 yılında Makina Y. Müh. olarak mezun oldu. Aynı yıl İTÜ. Makine Fakültesi Su Makinaları Kürsüsü'ne asistan alarak girdi. 1957-58 yılları arasında önce Ankara Ordonat Okulu ve daha sonra G. Kurmay Başkanlığı AR-GE bölümünde askerliğini yaptı, 1958 yılında tekrar İ.T.Ü. Makina Fakültesi Su Makinaları Kürsüsü'ndeki asistanlık görevine döndü. 1961-64 yılları arasında İ.T.Ü.'den görevi olarak İsviçre-Zürih Escher-Wyss araştırma laboratuvarlarında araştırmacı olarak çalıştı ve İ.T.Ü.'deki görevine döndü. 1964'de doktorasını verdi. 1969'da Doçent, 1976'da da aynı Kürsüde Profesör oldu. 1980 yılında kendi isteği ile İTÜ.'deki görevinden emekli oldu ve Turbosan AŞ firmasında Yönetim Kurulu'nda görev aldı. Halen Turbosan A.Ş. firmasında Yönetim Kurulu Başkan Vekili olarak çakışmaktadır. Su makinaları konusunda çeşitli kitap, araştırma ve makaleleri yayınlanmıştır.
