Yapay Zekâ Konusunda Dünyanın İlk Büyük Yasası AB’de Kabul Edildi
Yapay zekada geride kalan Avrupa, düzenlemede liderliği ele geçirdi. Avrupa Birliği Parlamentosu geçtiğimiz günlerde, teknoloji yatırımlarının ön saflarında yer alan medyatik yapay zekayı yönetmek üzere dünyanın ilk büyük düzenleyici temel kurallar yasasını onayladı. AB Yapay Zekâ Yasası, teknolojiyi "kabul edilemez"den, yüksek, orta ve düşük tehlikeye kadar değişen risk kategorilerine ayırıyor.
Düzenlemenin, son kontrollerden geçtikten ve Avrupa Konseyi'nden onay aldıktan sonra Mayıs ayının sonunda yürürlüğe girmesi bekleniyor. AB, Aralık ayı başında geçici bir siyasi uzlaşı sağladı. Avrupa Komisyonu'nun iç pazardan sorumlu üyesi Thierry Breton; "Avrupa artık yapay zekâ alanında küresel bir standart belirleyici konumunda" dedi. Düzenlemenin, son kontrollerden geçtikten ve Avrupa Konseyi'nden onay aldıktan sonra Mayıs ayında yasama organının sonunda yürürlüğe girmesi bekleniyor. Uygulama daha sonra 2025'ten itibaren kademeli olarak gerçekleştirilecek.
Güvenliği veya temel hakları olumsuz yönde etkileyen yapay zeka sistemleri yüksek riskli kabul edilecek ve iki kategoriye ayrılacak: İlki; AB'nin ürün güvenliği mevzuatı kapsamına giren ürünlerde kullanılan yapay zeka sistemleri ki buna oyuncaklar, havacılık, arabalar, tıbbi cihazlar ve asansörler dahil olacak. İkincisi; bir AB veri tabanına kaydedilmesi gereken belirli alanlara giren yapay zeka sistemleri: Kritik altyapının yönetimi ve işletilmesi, eğitim ve mesleki eğitim, istihdam, insan kaynakları yönetimi, temel kamu hizmetlerine erişim ve bunlardan yararlanma, iltica ve sınır kontrol yönetimi gibi.
Tüm yüksek riskli yapay zeka sistemleri, piyasaya sürülmeden önce ve yaşam döngüleri boyunca değerlendirilecek. İnsanlar yapay zeka sistemleriyle ilgili şikayetlerini belirlenmiş ulusal makamlara bildirme hakkına sahip olacak.
ChatGPT gibi üretken yapay zeka, yüksek riskli olarak sınıflandırılmayacak ancak şeffaflık gereksinimlerine ve AB telif hakkı yasasına uymak zorunda kalacak.
Daha gelişmiş yapay zeka modeli GPT-4 gibi sistemik risk oluşturabilecek yüksek etkili genel amaçlı yapay zeka modellerinin kapsamlı değerlendirmelerden geçmesi ve her türlü ciddi olayın Avrupa Komisyonu'na rapor edilmesi gerekecek.
Yapay zeka yardımıyla oluşturulan veya değiştirilen içeriklerin (resimler, ses veya video dosyaları, örneğin deepfake'ler) yapay zeka tarafından oluşturulmuş olarak açıkça etiketlenmesi gerekecek, böylece kullanıcıların bu tür içeriklerle karşılaştıklarında farkındalığı sağlanacak.
Kanun, yeni kurulan şirketlere ve küçük ve orta ölçekli işletmelere yapay zeka modellerini halka sunulmadan önce geliştirme ve eğitme fırsatları sunmayı amaçlıyor.
Yasa, yürürlüğe girdikten 24 ay sonra tamamen geçerli olacak, ancak bazı bölümleri daha erken geçerli olacak:
Örneğin kabul edilemez riskler oluşturan yapay zeka sistemlerinin yasaklanması, yürürlüğe girmesinden altı ay sonra geçerli olacak.
İnsanların nasıl davranacağını belirleyen sosyal puanlama sistemleri, okullarda ve işyerlerinde bazı tahmine dayalı duygu tanıma sistemleri gibi bazı yapay zeka kullanımları, kabul edilemez bir risk teşkil ettiği düşünüldüğü için yasaklandı.
Diğer yasaklı kullanımlar arasında, adam kaçırma veya terörizm gibi ciddi suçlar dışında, polisin yapay zeka destekli uzaktan "biyometrik tanımlama" sistemlerini kullanarak halka açık yüzleri taraması yer alıyor.
OpenAI'nin en gelişmiş sistemi olan GPT4 ve Google'ın Gemini'sini içeren "sistemik riskler" oluşturan en büyük ve en güçlü yapay zeka modelleri için ekstra inceleme yapılıyor.
Yapay Zeka Yasasını ihlal edenler, 35 milyon Euro’ya (38 milyon dolar) kadar veya bir şirketin küresel gelirinin %7'sine kadar para cezasına çarptırılabilir.
Amerika ve Çin gibi ülkelerde de Yapay Zeka Mevzuatı konusunda çalışmalar tüm hızıyla devam ediyor.
