Yaklaşık Sıfır Emisyonlu Binalar Hedefinde Neredeyiz, Nereye Gidiyoruz?
Avrupa Birliği’nde 2030'dan itibaren, yeni binalar için standart “neredeyse sıfır enerjili binalar”dan (nZEB) “sıfır emisyonlu binalar”a (ZEB) yükseltilecek.
Avrupa'nın en büyük enerji tüketicisi olan binalar, AB'nin 2050 yılına kadar dünyanın ilk iklim nötr kıtası olma hedefine ulaşmasında kritik bir rol oynuyor.
2020 yılından itibaren, AB'deki tüm yeni binaların “neredeyse sıfır enerjili binalar” olması zorunluydu. Bu gereklilik, 2028'den itibaren kamu kurumlarına ait yeni binalar ve 2030'dan itibaren diğer tüm yeni binalar için daha da geliştirilmiş “sıfır emisyonlu binalar” gerekliliği ile değiştirilecek.
Ülkemizde de 2011 yılından itibaren yeni yapılan binaların en az C sınıfı enerji performansı sağlaması gerekiyorken, 1 Ocak 2022 itibari ile yönetmelik değişikliği ile toplam inşaat alanı 2000 m2 ve üzeri olan binaların Neredeyse Sıfır Enerjili Bina (NSEB) olarak yapılması zorunlu kılındı. NSEB olarak nitelendirilen binaların Enerji Kimlik Belgesinde enerji performans sınıfının B veya daha iyi olması ve aynı zamanda binanın birincil enerji ihtiyacının en az %10’u oranında yenilenebilir enerji kullanması gerekiyor. 1 Ocak 2023 ile 1 Ocak 2025 arasındaki geçiş döneminde “%10” minimum yenilenebilir enerji oranı “%5”, “2000 m²” olarak belirtilen toplam bina inşaat alanı “5000 m²” olarak uygulanacaktı. Bu yapılar için asgari enerji performans sınırının “B” ye çıkarılması ile birlikte ısı yalıtım malzemesi kalınlıklarının İstanbul’da ortalama 5 cm’den 7-8 cm’ye, Ankara’da ise 6 cm’den 8-9 cm’ye çıkması, ayrıca pencerelerin ısı yalıtım değerlerinin de iyileştirilmesi hedeflenmişti. Bu sayede ısıl konfor şartları bozulmadan enerji tüketimlerinden ortalama %25 tasarruf sağlanması bekleniyordu.
Böylelikle 1.1.2023 yılından itibaren bu şartlarda yapılacak yapılardan dolayı ülkemizin enerji ithalatı faturası yıllık 5 milyar TL azalması, 1.1.2025 tarihinden itibaren ise ülkemizin enerji ithalatında yıllık azalmanın 7.5 milyar TL’ye ulaşması gerekiyordu. Ancak 2025 Eylül ayında, bir yıl önceye göre enerji ithalatı tutarının yıllık bazda yüzde 3,6 azaldığı görüldü.
Çünkü yasal mevzuat alt yapımız olmasına rağmen 5.000 m² üzeri binalar kapsamında, şu ana kadar yaklaşık sadece 1.400 bina nSEB konseptine uygun şekilde projelendirildi/ruhsat aldı. İlerleyen yıllarda her yıl yaklaşık 30.000 bina bu kriterlere göre inşa edilmesi hedefleniyor. 2030 sonrası dönemde metrekare sınırı olmadan tüm yeni binaların “nSEB” ya da eşdeğer standartlarda olması planlanıyor. Uygulamanın her bölgede eşit ilerlediğini söylemek zor; teknik kapasite, yapı denetimi, bilinç gibi değişkenler devrede.
“nSEB” kavramı mevzuata girse de, bu binaların gerçek anlamda “çok düşük enerji gereksinimi + yenilenebilir enerjinin yüksek payı” barındırması yönünden Avrupa’daki bazı örneklerle kıyaslandığında kat edilmesi gereken hâlâ çok yol var.
Başta İstanbul olmak üzere büyük şehirlerde uygulama ve farkındalık düzeyi daha yüksek. İzmir ve Ankara da önemli girişimlerde bulunmuş durumda fakat “tam çalışır nSEB örneği” bazında kamuya geniş şekilde duyurulmuş modeller görece olarak daha az. Sektörde “yaygınlık”, “örnek projelerin kamuya açık sergilenmesi” ve “küçük ölçekli binalara (örneğin konutlara) yayılması” hâlâ gelişme aşamasında. Ama yine de bu yolda kararlı adımlar atıyor oluşumuz çok değerli.
Yine hüzünlü Kasım ayındayız, Ulu Önder Atatürk’ümüzü 87 yıl önce 10 Kasım’da ebediyete uğurladık. O’nun yaşadığı dönemde var olmayan, ardıl tüm kuşaklar, 10 Kasım saat 09.05’te minnet ve şükran duygularını derin bir saygıyla, iliklerine kadar yaşıyor, yaşayacak. “Atam izindeyiz” sözlerini tekrarlayacak.
Ancak; 2025 yılında 10 Kasım’da MEB'in belirlediği ara tatil takvimi nedeniyle okullar tatil olacak. Milli Eğitim Bakanlığı'nın (MEB) 2025-2026 Eğitim ve Öğretim Yılı Çalışma Takvimine göre, 1. dönem ara tatili 10 Kasım 2025 Pazartesi günü başlayacak ve 14 Kasım 2025 Cuma günü sona erecek. Ara tatil kapsamında olduğu için 10 Kasım 2025 Pazartesi günü okullarda ders işlenmeyecek, okullarda şiirlerimiz okunmayacak. Ama biz yine de O’nu tüm kalbimizle, çocuklarımızla birlikte yad ederken (artık kullanılmayan öğrenci andında olduğu gibi) söz vereceğiz: “Ey bu günümüzü sağlayan, Ulu Atatürk: Açtığın yolda, kurduğun ülküde, gösterdiğin amaçta hiç durmadan yürüyeceğime ant içerim. Ne mutlu Türk'üm diyene…”
TERMODİNAMİK
