Dünyanın Süper Zenginleri %2 Daha Fazla Vergi Öderse Dünya Kurtulur mu?
Önümüzdeki Kasım ayında, dünyanın en büyük ekonomik güç merkezlerinin, G20 ülkeleri devlet başkanları yıllık zirve gündemlerinde, dünyanın en zenginlerinin servetleri üzerinde asgari bir vergi oluşturmaya yönelik bir vizyon tartışacak.
G20 ülkelerinin finans liderleri ilk kez dünyanın süper zenginlerine uygulanacak bir servet vergisi üzerinde anlaşmaya vardı. İklim değişikliği ve yoksulluk gibi sorunlarla mücadele etmek için yaklaşık 230 milyar Euro toplanabilir.
Bu vizyon G20'nin ulusal maliye bakanlarından geliyor. Rio de Janeiro'da bir araya gelen bu bakanlar, "ultra yüksek net değere sahip bireyler de dahil olmak üzere tüm vergi mükelleflerinin vergide adil paylarını almalarının" önemini vurgulayan bir "uluslararası vergi işbirliği deklarasyonunu" kabul ettiler.
Fransız ekonomist Gabriel Zucman'ın Brezilya tarafından hazırlatılan bir raporuna göre milyarderler şu anda servetlerinin yüzde 0.3'üne eşdeğer vergi ödüyor. Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, en zengin 3,000 milyarderden en az yüzde 2 vergi alınmasını ve bu sayede her yıl küresel çapta 184 milyar Euro ile 230 milyar Euro arasında bir kaynağın ortaya çıkmasını umuyordu.
Rapora göre bu para iklim değişikliğiyle mücadelenin yanı sıra eğitim ve sağlık gibi kamu hizmetlerini de finanse edebilir.
Teoride varılan anlaşmaya rağmen, aralarında Almanya Maliye Bakanı Christian Lindner ve ABD Hazine Bakanı Janet Yellen'in de bulunduğu bazı ülkeler öneriye karşı çıktı.
Bildirge, bir G20 "taahhüdü" olarak, "ultra yüksek net değere sahip bireylerin etkin bir şekilde vergilendirilmesini sağlamak için işbirliği yapma" ihtiyacını ilan etmeye devam ediyor.
Geçtiğimiz on yıl boyunca, zenginlerin vergilendirilmesine yönelik çağrılar dünya çapında daha yüksek sesle dile getirilmeye başlandı, ancak ibre tam olarak hareket etmedi. Milyarderler hâlâ her yıl büyük miktarlarda para kazanıyor ve onlarca yıldır olduğundan daha az vergi ödüyorlar. Brezilya hükümetinin yeni önerisi, dünyanın en zengin 3,000 kişisini etkileyecek olan, süper zenginlere yönelik %2'lik bir küresel servet vergisi.
G20 ülkeleri şu anda bu fikri tartışıyor. Bu önerinin planını hazırlayan kişi Gabriel Zucman. Kendisi Paris Ekonomi Okulu'nda ve Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesi'nde ekonomist. Zucman, önerisini şöyle açıkladı:
“Başlangıç noktası, süper zenginlerin, milyarderlerin bugün çok düşük efektif vergi oranlarına sahip olduklarına dair ezici bir kanıt olmasıdır. ABD'de ve tüm dünyada orta sınıf insanlardan çok daha az vergi ödüyorlar. Bunun nedeni de çok zengin olduğunuzda, servetinizi çok fazla vergilendirilebilir gelir yaratmayacak şekilde yapılandırmanın kolay olmasıdır. Örneğin birkaç yıl önce ABD'de ProPublica'nın Jeff Bezos veya Elon Musk'ın vergi ödemelerine ilişkin ifşaatlarında bunu gördük. Bazı yıllarda, dünyanın en zengin insanlarından bazılarının neredeyse hiç vergilendirilebilir gelir bildirmediğini ve çok az, neredeyse hiç bireysel gelir vergisi ödemediğini görüyorsunuz. Öncelikle, hükümetler için büyük bir vergi geliri kaybı söz konusu. Bu, eğitime, sağlığa, altyapıya harcayabileceğimiz ve vergi ödemedikleri için harcayamadığımız para. Diğer bir sorun ise, elbette temel bir adalet meselesidir. Vergi ödeme kabiliyeti en yüksek olan bireylerin neden sıradan insanlardan daha az vergi ödemesine izin verilmesi gerektiğini anlamak zor. Aslında tüm dünyada yapılan kamuoyu yoklamalarına baktığınızda, her yerde seçmenlerin %70-80'inin süper zenginlerin yeterince vergi ödemediğini ve onlardan daha fazla katkıda bulunmalarının istenmesi gerektiğini düşündüğünü görürsünüz. Dolayısıyla buradaki fikir, ülkelerin bir ilke, ortak bir norm üzerinde mutabık kalmaları ve bu ilkeyi her birinin kendi içinde çeşitli şekillerde uygulamasıdır. Bakın, tartışmalar beş ay önce başladı. Şubat ayında Brezilya bu konuyu G20'nin gündemine getirdi. Daha önce hiç tartışılmamıştı. G20 1999'dan beri var ve daha önce hiç eşitsizlik, aşırı zenginlik, süper zenginlerin vergilendirilmesi gibi günümüzün en acil konularından bazıları hakkında konuşulmamıştı.”
Aktivist küresel yardım kuruluşu Oxfam'ın araştırmasının da işaret ettiği gibi, son on yılda dünyamızın en zengin yüzde 1'lik kesimi 40 trilyon doların üzerinde yeni servet kazandı; bu rakam insanlığın en yoksul yüzde 50'sinin aynı süre zarfında kazandığının yaklaşık 34 katı.
Soru şu; bu toplantılarda alınan kararlar nasıl uygulanabilir? Yani alınan kararlar “şık” ama “laf-ı güzaf” mı?
